2017'nin En Dikkat Çeken Kitapları

KİTAPLIK

2017'nin en dikkat çeken kitaplarını Okur Dergisi yazarları seçti. 

"2017 Gider Kitapları Kalır" dosya çalışmasıyla 2017'nin en dikkat çeken kitaplarına işaret eden dergi, 17 farklı kategoride 51 kitabı Okur'un kendi yazarlarıyla seçti. Sanat, Hatırat, Tarih, Gezi, Hikaye, Roman, Şiir, Psikoloji, Bilim-Kurgu, Sinema, Mimari, Çocuk Edebiyatı gibi alanlarda yazarlar üçer kitap sundular ve neden bu kitapları seçtiklerini anlattılar.

İlk sayısından bu yana kitap ve kültür dünyasında önemli bir yer edinen Okur'un 4. sayısında Teoman Duralı, Kemal Sayar, Handan İnci, Lütfü Bayer ve Murat Yılmaz ile yapılan birbirinden güzel söyleşiler yer alıyor.

80 sayfada 253 kitaptan bahseden zengin bir içeriğe sahip olan Okur'un 4. sayısı 50'yi aşkın yazarıyla; onlarca bölüm ve köşe, çeviri yazılar, haberler ve kitap tahlilleri kitapseverlerin çok hoşuna gidecek.

2017'DE EN DİKKAT ÇEKEN KİTAPLAR

İşte Okur Dergisi'nin hazırladığı 2017'nin En Dikkat Çeken Kitapları:

EDEBİYAT (GENEL) - İsmail Güleç

  1. Ses ve Gölge, Ali Haydar Haksal, İz Yayıncılık. (Öykü)

  2. Osmanlı Şiiri Kılavuzu, A. Atilla Şentürk, (Kaynak kitap, eski edebiyatçıların el kitabı)

  3. Nurettin Zengi, Ali Emre. (roman)

Tarihi romanların ayrı bir okur kitlesi vardır. Gariptir, bizim insanımız tarihi romanlardan ve filmlerden öğrenmeyi sever. Bunda biraz asırlardan beri büyük kahramanlarımızın hayatlarını hikaye ederek anlatan hikayecilerin ve meddahların da rolu vardır. Biz Türkler belki de dinlemeyi ve seyretmeyi okumaktan daha çok seviyoruz. Ali Emre de 12. asrın büyük asker ve sultanlarından Nureddin Zengi'nin hayatını romanlaştırarak anlatmış. Olaylar Nureddin Zengi'nin yakın adamlarının birinin kızı Halepli bir kadın tarafından yanına gelen gençlere anlatması üzerinden yürüyor. Babasının şehit edilmesinden vefatına kadar geçen süre zarfında verdiği destansı mücadele okurlara başarılı bir şekilde aktarılıyor.

Nureddin Zengi iki yönüyle öne çıkarılmış kitapta. İlki Haçlılara karşı verdiği mücadele. İkincisi ise sultan olmasına karşın abidane bir yaşam sürmesi. Lüks ve israftan kaçınması, merhameti, cömertliği ve adaletinin yanı sıra yaptırdığı cami ve medreseler ile ideal bir sultan portresi çizilmiş. Romanın geçtiği toprakların günümüzde de benzer savaşlara sahne olması o coğrafyanın acaba kaderi mi bu sorusunu akla getiriyor. Fatımileri yıkan, Kudüs dışında tüm toprakları Haçlılardan alan, İstanbul'uc fethetmeyi isteyen bu büyük kumandan ve sultanın hayatını okuyoruz.

ŞİİR - Suavi Kemal Yazgıç

  1. Çifte Açmaz, Dilek Kartal, İZ Yayıncılık

  2. Türkiye Saati, Furkan Çalışkan, Profil Kitap

  3. Uçsun Varsın, Fatma Şengil Süzer, Dergah Yayınları

"Çifte Açmaz"da Dilek Kartal, şiirini günlük hayattan detaylar üzerine “derinlikli” bir sorgulama yaparak kuruyor. Neyi ele alırsa alsın alabildiğine duyarlı bir kalemle yazıyor ve kendini bir seyirci, gözlemleyici konumuna getirmeden yazıyor. Mazlumların sesi olurken kendini “müstağni” tutmuyor bütün olan bitenlerden. Kendini de “sorgulamaya” dâhil ediyor ve hatta kendine karşı daha sert soruyor sorularını.

HİKÂYE - Ayşegül Genç

  1. Atları Uçuruma Sürmek, Emin Gürdamar, Hece Yayınları

  2. Emanet Hikayeler, Necip Tosun, Dedalus Kitap

  3. Fotoğrafta Ayrı Duran, Cihan Aktaş, İZ Yayıncılık

Bu yıl bana göre en fazla dikkat çeken öykü kitapları; Emin Gürdamur’un Atları Uçuruma Sürmek, Necip Tosun’un Emanet Hikayeler ve Cihan Aktaş’ın Fotoğrafta Ayrı Duran kitaplarıydı. Özellikle Emin Gürdamur’un Atları Uçuruma Sürmek öykü kitabı bir ilk kitap olarak oldukça dikkat çekiciydi. Kitaba ismini de veren öyküyü İtibar’da okuduğumda heyecanlanmış, yazarı diğer öykücülerden ayıran yönünü imgeye hâkimiyetine bağlamıştım. Yazar bu hâkimiyetini öykü kitabına da yansıtmış ve ortaya nitelikli bir eser çıkarmış.

ROMAN - Mustafa Bozoklu

  1. Yuva, Jung Yun, Timaş Yayınları

  2. Kan ve Gül, Alper Canıgüz, İthaki Yayınları

  3. İç Bir Şey, Ayşegül Genç, İZ Yayınları

2017'nin en nitelikli kitaplarında "Roman" kategorisi belki de en zoru. Çünkü çok fazla iyi roman çıktı bu yıl. Bir sınır çizmek de (3 kitap) elbette editörümüzün hakkı. Benim seçimlerim arasında Ayşegül Genç'in İç Bir Şey isimli romanı pek çok açıdan öne çıkıyor. Bir kere roman tekniklerini zorluyor. Adeta kendi anlatma tarzını deniyor. Ölü Serçe Dönemeci ve Kuğu Boynu'nda da bunu yapmıştı. Diğer taraftan her yeni sayfa bizi heyecanlandırıyor ve sonuna yaklaşma iştahını artırıyor. İçimizde olan ama bize ait olmayan bir şeyin peşinde gidiyor kitap. "Başka türlü görenlere" çok iyi gelecektir.

DENEME - Fatma Kebire Gündüz

  1. Dünyanın Rengi, Atakan Yavuz, Dergah Yayınları

  2. Belki de Üzülmeliyiz, Ahmet Murat, Profil Yayınları

  3. Hafiyeler Önde Gider, Salah Birsel, Sel Yayıncılık

Belki de Üzülmeliyiz'i bitirince “sevdiklerim de bu kitabı okumalı” dedim. Kendime, yanımdakine, karşımda durana, uzakta olana, ötekine, yakın olmak istediğime, mesafe koymam gerekene, sevdiklerime, sevmediklerime karşı nasıl bir tavrım olmalı? Sokağıma, milletime, ülkeme ve dünyaya olan sorumluluğumu canlı tutacak gücü, sorunlarımla mücadele etme direncini, kaynağını nasıl ve kimlerden alabilirim? Kısacası hayat gailesi içinde insan kalabilmenin yolunu, yordamını üstelik de kuru bir vaaz ile değil derdini çeken, incitmeyen nezih bir üslup ile okumak isteyenlere...

BİLİM - KURGU - Sinan Özgenç

  1. Krizalitler, John Wyndham, Müt.: Niran Elçi, Deli Dolu Yayınları

  2. Bitmeyen Savaş, Joe Haldeman, Müt.: Ardan Tüzünsoy, İthaki Yayınları

  3. Ay Zalim Bir Sevgilidir, Robert A. Heinlein, Müt.: Can Çakır, İthaki Yayınları

2017’nin bilimkurgu açısından çok da verimli geçtiğini düşünmüyorum. Bu sene öne çıkan, türe ait eserlerin çoğunun; klasiklerin yeni basımları olduğu görülüyor. Benim listemin 1 numarası da böyle. Normallik, anormallik, öteki gibi kavramları ele alan Krizalitler, aslında 1955’de kaleme alınmış, Türkiye’de ancak 1978’de yayınlanma imkanı bulup, sonrasında ortalardan kaybolmuş. Şimdilerde yeni basımı piyasada bulunabilen eser, her kaliteli post-apokaliptik romanda olması gerektiği gibi adam boyunu geçen bir felsefi derinliğe sahip.

MİMARİ - Sami Yaylalı

  1. İslam Mimarisinde Anlama ve Sembol, Ahmet Çaycı, Palet Yayınları, 268 sayfa, Ekim 2017

  2. Mimar Sinan Camileri ve İslam Sanatında Geometrik Desenler, Serap Ekizler Sönmez, Klasik Yayınları

  3. Tenekeden Mimarlık, Adnan Aksu-Nur Çağlar, Şevki Vanlı Vakfı Yayınları

2017 yılı mimarlık yayınları üzerine verimli bir yıldı. Bunda ülke gündemimizin zaman zaman şehir ve mimari üzerine kaymasının da etkisi var. Bana göre 2017 yılında çok önemli iki kitap yayınlandı. Birincisi Okur dergimizin 3. sayısında röportaj yaptığımız Serap Ekizler Sönmez’in Mimar Sinan Camileri ve İslam Sanatında Geometrik Desenler kitabı ki bu kitap alanında ilktir. (daha geniş bilgi için 3. sayımıza bakılabilir).

Bu yılın en önemli kitaplarının ikincisi ise İslam Mimarisinde Anlam ve Sembol. Kitabın yazarı Ahmet Çaycı. Kitabı önemli kılan nokta, birçok mimarlık ve sanat kitabında sürekli değinilen bir konu olmasına rağmen ilk defa bu kitapta her sembolün adını koyarak ve tüm İslam mimarisini kuşatarak karşılığını bulmuş olması. Bu kitap ile İslam sanatının en önemli cüzlerinden biri olan mimarinin felsefi, psikolojik, dinî ve pozitif ilimlere ait verileri ortaya konularak, İslam mimarisinin arka planındaki görünmeyenler ve görünenler üzerinden anlam dağarcığı oluşturulmuş oldu.

ARAŞTIRMA-İNCELEME - Fatma Özkaya

  1. Dil İle İkrar, İsmet Özel, TİYO Yayınları

  2. Kendine Ait Bir Roma, Cemal Kafadar, Metis Yayınları

  3. Bir ve Çok, M. Cüneyt Kaya, Klasik Yayınları

Fârâbî ile İbn Sînâ arasındaki dönemde yaşamış filozoflardan biri olan Âmirî'nin, el-Mecâlisû's-seb beyne'ş-Şeyh ve'l-Âmirî adlı eserinin yeni keşfedilmesiyle, İbn Sînâ ile Âmirî arasındaki felsefî tartışmanın kaydına ulaşılmıştır. Bu kitap; felsefenin temel problemlerinden olan “bir” ve “çok” ilişkisi bakımından yeni bir kaynak sağlamış ve Âmirî felsefesine dair yeni bir bakış açısı kazandırmıştır.

FELSEFE - SOSYOLOJİ - Mustafa Kirenci

  1. Kuklanın Ruhu-İnsanın Özgürlüğüne Kısa Bir Bakış, John Gray, Yapı Kredi Yayınları

  2. Heidegger'in Geç Dönem Felsefesi, Julian Young, Dergah Yayınları

  3. İntihar ve Ruhun Ölümsüzlüğü Üzerine, David Hume, Sub Basın Yayın

Herkes özgür olmak istediğini düşünür ama aslında ne istemektedir? Kuklanın Ruhu bu soruyu kukla metaforu üzerinden analiz ediyor. Çünkü bir kukla özgürlüğün olmayışının cisimleşmiş hali gibidir. Bütün hareketleri bir başkasının iradesine bağlıdır. Onu kendisinin dışında bir zihin denetler. Bu yüzden kukla seçim yapamaz. Onun bir hayatı yoktur. Kukla için yerçekimi kanunu da yoktur. Sağlam adımlar atan bir kukla mı olmak, yoksa tökezleyen insanların dünyasında yol bulmaya mı çalışmak? Kitabın son cümlesinde ufak bir değişiklik yaparak söyleyecek olursak: Gözlerini göğe dikmeyenler, özgürlüğü yere düşerken bulabilirler.

TARİH - Gökhan Gökçek

  1. Dervişler ve Sufi Çevreler, Haşim Şahin, Kitap Yayınevi

  2. İbn Fadlan'ın Seyahatnamesi, Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınevi

  3. Gökbörü'nün İzinde, Ahmet Taşağıl, Kronik Kitap

Bence Tarih kategorisinde bu yılın en nitelikli kitabı Dervişler ve Sufi Çevreler idi. Bilhassa yükselme dönemine kadarki süreçte ehl-i tarik grupların Osmanlı padişahları ve yönetimi üzerindeki etkilerini aktarıyor. İdeal bir insan figürü olarak sunulan Osmanlı padişahlarının dünyaya diz çöktürürken gönül sultanlarının önünde diz çöküyor olmaları her anlamda ibretlik bir hadise olsa gerek.

ÇOCUK EDEBİYATI - Rabia Gülcan Kardaş

  1. Temmuz Elması, Fatma Çağdaş Börekçi, Erdem Çocuk Yayınları

  2. Bir İnşallah Masalı, Sümeyra Turanalp, Cezve Çocuk

  3. Bir Problemle Ne Yaparsın, Kobi Yamada, Nar Yayınları

Çocuk edebiyatı deryasında, oltamıza gelenlerden, geriye dönüp baktığımızda aradan parlayanlar arasından sadece üçü bunlar. Onlarca güzel kitabı üçe indirmek zor iken, sadece birine dair yazmam istendi. Ben de 2017'nin en nitelikli kitaplarından biri olarak gördüğüm Bir Problemle Ne Yaparsın?'ı seçtim. Kobi Yamada'nın kaleminden bu güzel çalışma hem ülke, hem bireyler olarak problemler karşısındaki alışılmış tavırlarımızın ne kadar eksik olduğunu gösteren, problemin içinde nasıl da bir fırsat barındırdığını anlatan, eşsiz çizimleri ile gediğini bulan bir taş gibi, yüzümüzdeki gölgeyi silen nasihat gibi bir kitap. Herkese öneririm.

SANAT - Yunus Emre Tozal

  1. Hoşbeş, John Berger, Metis Yayınları

  2. Paris Köylüsü, Louis Aragon, Yapı Kredi Yayınları:

  3. İşte Sanat Serisi (17 Kitap Kutulu), Hep Kitap

Bir tanıdıkla karşılaştığımızda hâl hatır sormak için ne güzel bir kelimedir Hoşbeş. Adından yakaladı beni, hoşbeşe ihtiyacım olduğunu bilirmiş gibi. Kimin ihtiyacı olmaz ki, Berger ile sohbet çok iyi geldi. Berger’in iç dünyasından, dış dünyayı gözlemlediği buluttan, ağaçtan, şarkıdan, şiirden, ölümden, kuştan, medyadan, kapitalizmden, yani yaşamın içerisinde ne varsa ondan bahsediyor sanatın amacını sorgulayarak; tabiatın sanatsal anatomisini ortaya çıkarıyor.

İLAHİYAT - İSLAM DÜŞÜNCESİ - Murat Bozkurt

  1. Sufi Tevhid Öğretisi, Leo Schaya, İnsan Yayınları

  2. İslam Düşünce Atlası, Editör: Halil İbrahim Üçer, Konya Büyükşehir Belediyesi

  3. Din Felsefesi Açısından Mâtürîdî Gelen-ek-i, Recep Alpyağıl, İZ Yayıncılık

Gelenekselci Ekol'ün Yahudi asıllı Müslüman olmuş düşünürü Leo Scahaya'nın Sufi Tevhid Öğretisi kitabının merkezinde İbn Arabi'nin Ehadiyet Risalesi yer almaktadır. Çağımızın en önemli Kabala şarihi olan Leo Scahaya, Ehadiyet Risalesi'ni halid-i hikmet/gelenek içinde ve modern düşünceyle/dille uygun bir şekilde şerh eden derinlikli bir metin. Tevhid'i/Birlik'i, Kendi (İlahi Kendi) ve kendi (insanî kendi) kavramlarıyla tefrik ve mezceden metin İbn Arabi geleneğinde olduğu gibi Varlık'ı tenzih, varlık'ı teşbih eden vahdet-i vücud düşüncesini sürdürmektedir.

PSİKOLOJİ - Abdullah Yalnız

  1. Olgunlaşmamış Ebeveynlerin Yetişkin Çocukları, Dr. Lindsay Gibson, Sola Yayıncılık

  2. Ölümden Önce Bir Hayat Vardır, Kemal Sayar, Kapı Yayınları

  3. Bir Psikiyatristin Gizli Defteri, Dr. Gary Small, Doğan Kitap

2017 içinde psikoloji üst başlıklı (aşağı yukarı her kitabı aslında bu alana dahil edebiliriz) çok nitelikli kitaplar çıktı. Yukarıda sıraladığım üç kitap içerisinde bana sorarsanız en iyisi Olgunlaşmamış Ebeveynlerin Yetişkin Çocukları isimli eser.

Bu eser, dikkat çekici ismi ve özgün konusuyla bir terapist tarafından kaleme alındı. Okuyucusuna, yanlış anne baba tutumlarına maruz kalmanın bugüne olan olumsuz etkisinden kurtulmanın mümkün olduğunu söylüyor. Mesafeli, reddeden, bencil ve duygusal açıdan erişilebilir olmayan ebeveynlere sahip yetişkinlerin, çocukluk yaralarına merhem olmayı amaçlıyor.

SİNEMA - Abdullah Güner

  1. Beyazperde Karatahta – Modern Okul Sistemine Eleştirel Bakış, Bekir Birbiçer, Maarif Mektepleri Yayınları

  2. Kötülüğe Yenik Düşen Türk Sineması, Özgür Velioğlu, Agora Kitaplığı

  3. İslam ve Sinema – Sinemanın Fıkıh Dili, İsmail Güllük, Siyer Yayınları

2017’de çıkan sinema kitaplarına baktığımızda çeviri eserlerin ağırlığını görüyoruz. Bu eserlerin birçoğu genel sinema okuruna değil de özel okuyucuya hitap ediyor. Diğer taraftan kısa film çekimi ve senaryo yazımı kitapları çokça yayınlanıyor. Sinemayı analiz eden ve Türk sinemasını elekten geçiren, ön açıcı, bize ufuk veren yerli eserlere ihtiyacımız olduğu bir gerçek. Bu gerçeği gören yeni eserler az da olsa neşet ediyor. Okur’da bu ay yazdığımız Beyazperde Karatahta kitabı, bu anlamda eğitim sistemini eleştiren filmleri analiz ederek modern eğitimle ilgili soru işaretlerini işaret ediyor. Hepimizi ilgilendiren bir mesele olması açısından bence2017’nin en iyi sinema kitabı olduğunu söyleyebilirim.

HATIRAT - Hamit Kardaş

  1. Teksas’tan Hakikate Yolculuk, Najla Tammy Kepler, Temmuz Kitap

  2. Hicaz Demiryolu İnşa Edilirken-1, Şam-Maan Hattı, Auler Paşa, İş Bankası Kültür Yayınları

  3. İstanbul Anıları, Hagop Mıntzuri, Aras Kitap

Hicaz Demiryolu projesinde çalışan Alman mühendislerden Karl Lorenz Auler, proje ile ilgili raporunu yıllar sonra yayınladı. Ancak bir rapordan daha fazlası bu... Hattın geçtiği yerlerin etnik, tarihi ve coğrafi panoramasını da sunuyor adeta. İş Bankası Kültür Yayınları’nca yayımlanan eserin ilk cildi Şam-Maan Hattı’nı anlatıyor. Eserde hattın geçtiği bölgeyle ilgili ayrıntıların yanı sıra hatıralara ve günlük hayata dair ayrıntılara da yer veriliyor.

GEZİ - Hatice Sarı Tan

  1. Rotasız Seyyah-2, Mehmet Genç, Ephesus Yayınları

  2. Dünya Turuna Nasıl Çıkılır, Kollektif, Hürriyet Kitap

  3. İlber Ortaylı Seyahatnamesi, İlber Ortaylı, Kronik Kitap

Bu üç kitap arasında en çok hoşuma giden anlatım dili açısından fazlasıyla sade ve akıcı olan, gittiği ülkeleri ve gördüğü kültürleri fotoğraflayarak bizlere gösteren Mehmet Genç'in Rotasız Seyyah'ı oldu. Kitabı diğer gezi kitaplarından ayıran şöyle bir güzelliği ve özelliği var; kitabı okurken alt sayfalarda bir karekod görüyorsunuz. Hikayeleri anlatılan, kültürleri gösterilen ve bambaşka ülkelerde, şehirlerde yaşayan insanları telefonunuzun karekod programını açarak görebiliyorsunuz. Kitapta anlatılan Sierra Nevada bölgesindeki Antonio'nun hikayesini okurken, alttaki karekodu okutarak Antonio'nun fotoğrafını görebiliyorsunuz. Bu da size kitabı daha canlı bir hale getiriyor.

BİYOGRAFİ - Esad Mücahit Eskimez

  1. Bir Şairin Yaşamöyküsü: T. S. Eliot, John Worthen, İthaki

  2. Köklerimiz, Malcolm X, Beyan Yayınları

  3. Tolstoy Bir Rus Hayatı, Rosamund Bartlett, Everest Yayınları

Bir insanın bize ne söylemek istediğini hakkıyla anlamak istiyorsak, dönüp o kişinin yaşadıklarına bir bir göz atmamız gerekiyor bence. Her kim tarafından söylenmiş veya yazılmış olursa olsun, sözler yahut yazılar ancak böyle anlamlı bir bütün oluşturuyor zihnimizde. Bu yüzden biyografilerin yeri bir ayrıdır bende her zaman. Hele ki bu bir Tolstoy biyografisi ise. Yazdığı yapıtlarla bugün hâlâ dünyanın dört bir yanında okunan ünlü Rus yazar Tolstoy’un kendi romanları gibi uzunca kaleme alınmış biyografisi de Tolstoy’un eserlerini ve zihin dünyasını tamamlayıcı bir nitelik taşıyor. Rosamund Bartlett’in bu başarılı çalışması 2017’de çıkan en güzel biyografilerden birisi. Bir romanına “Bütün mutlu aileler birbirine benzer; her mutsuz aileninse kendine özgü bir mutsuzluğu vardır.“ diye başlayan Tolstoy’un niye böyle başladığını anlamak isteyen okurları için bir “Tolstoy’u Daha İyi Anlama“ rehberi de diyebiliriz.

Kaynak: OKUR Dergisi