Abdest bozarken konuşmak caiz midir? Küçük abdest bozarken selam alınır mı? Sözü edilen durumlara dair Peygamber Efendimizin (s.a.v.) buyruk ve uygulamaları nelerdir?

İslam’a göre abdest bozarken konuşmak ve selamlaşmanın hükmü.

ABDEST BOZARKEN KONUŞMANIN KERAHETİ

Ebû Said radıyallahu anh’dan: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle dediğini işittim “İki kimse konuşarak ve avret yerleri açık olarak birlikte abdest bozmağa çıkmasınlar. Çünkü Allah Teâlâ böyle bir duruma gazap eder.” (İbnli Mâce, Kitâb’ut Tahâret, b. 24. N 342, s. 123, c. 1)

• Hadisin İzahı

Hadis metninde geçen “yadribâni”, gelirler, giderler demektir. Burada abdest bozarlar, anlamında kullanılmıştır. Tercümede her iki manâya işaret edilmiştir. Mü’minin kendi avret yerini açması haram olduğu gibi başkasının avret yerine bakması da haramdır. Kendi avret yerini açan ve başkasının avret yerine bakanlar haram işlemiş olurlar. Bu sebeble Rabbimizin gazabına çarpılırlar. Helâda iken dışarıda olan kimse ile konuşmak mekruhtur. Çarşı helâlarında küçük abdest bozanların hem konuşup hem de abdest bozdukları her zaman görülen gayri edebî hallerdendir. Sahrada tamamen açılıp büyük abdest bozanların durumu daha da ağırdır.

KÜÇÜK ABDEST BOZARKEN SELAM ALINIR MI?

İbni Ömer radıyallahu anh’dan: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem küçük abdest bozarken bir adam çıkageldi. Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem’e selam verdi de Peygamberimiz selâmı almadı. (Müslim Kitâb’ut Tahâret, b. 14, n. 370, s. 198, c. 1; Tirmizî Ebvâb-ut Tahâret, b. 67, n. 0, s. 150, c. 1; Neseî, Kitâb’ut Tahâret, b. 6, n. c. 1; İbnli Mâce, Kitâb’ut Tahâret, b. 27, n. 353, c. 1, s. 127) Ebû Dâvud dedi ki: İbni Ömer ve başkasından şöyle rivâyet olundu: “Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem teyemmüm etti sonra o kimsenin selamına mukabelede bulundu.”

• Hadisin İzahı

Abdest bozan insana selâm verilmez. Çünkü; selâm Rabb’imizin isimlerinden bir isimdir.

Selâm vermek sünnet, almak ise vaciptir. Görülüyor ki selâmı vermek de almak da bir ibadettir. Abdest bozarken ibadet yapılamayacağına göre abdest bozana selam da verilemez. Faraza birisi abdest bozan birine selam vermiş olsa Mü’min ihtiyacını gördükten sonra “Ve’aleykümüsselam” diye ona cevap verir.

Su bulunan yerde kullanmaya gücü yetenin teyemmüm etmesi caiz değildir. Hanefîlere göre, başkasına ait bir cenazenin namazına iştirak için abdest aldığında yetişemeyeceğinden korkan kimse hemen teyemmüm edip yetişebilir. Bayram namazına yetişemeyeceğinden korkan kimse de teyemmüm edip Bayram namazını kılabilir. (Mealim’üs Sünen c. 1, s. 25) Şâfiî’ye göre, hapis olan kimse su ile abdest almaya imkân bulamazsa namazlarını teyemmüm ile kılar, su bulunca teyemmümle kıldığı namazları iade eder. (Mealim’üs Sünen c. 1, s. 25)

İşte Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in abdest bozduğu vakit su bulunan yerde, teyemmüm etmesinden bu hükümler çıkarılmıştır.

Muhacir Halil bin Gunfuz radıyallahu anh’dan: Bu zat, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem küçük abdest bozarken yanına geldi ve selâm verdi, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem selâmını almadı. Abdestini aldıktan sonra özür diledi ve “taharetsiz (temizliksiz) Aziz ve Celil olan Allah’ı anmayı hoş görmedim.” buyurdu veya (Tuhrun) yerine “alâ taharetin” dedi. (Neseî, Kitâb’ut Tahâret, b. 6, n. 30, c. 1, s. 41; İbni Mâce, Kitâb’ut Tahâret, b. 27, n. 350, c. 1, s. 126)

• Hadisin İzahı

Hiç kimsenin gönlünü kırmak istemeyen Rasûli Kibriya sallallahu aleyhi ve sellem, selâmının alınmadığı zannına kapılma ihtimali olan Muhacir bin Gunfuz’dan özür dileyerek hem onun gönlünü almış hem de “Temizliksiz Allah’ı zikretmeyi hoş görmedim” buyurarak daima taharet üzere bulunmasını talim etmiş oldu. İnsan abdestsiz Allah’ı anamaz. Anar fakat, abdestli anmak daha iyidir. Abdestsiz ezbere Kuran okunabilir, Kur’an dinlenebilir, selâm alınır ve verilir ama Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem henüz abdest bozarken selâm verildiği için selâmı iade etmemiştir. (Bezlül Mechûd c. 1, s. 48)

Kaynak: İbrahim Koçaşlı, Sünen-i Ebu Davud ve Tercemesi, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan