Adetullah Ne Demek?

Âdetullâh: Hak Teâlâ’nın kâinâtta dâimâ var olagelen, değişmeyen tanzîmi.

ADETULLAH KELİMESİNE ÖRNEK

İnsanı îmân ile mükellef kılan ve onu bu maksad ile dünyâya gönderen Cenâb-ı Hak, beşerin içinde yaşadığı âlemi de âdetullâh denilen birtakım ilâhî kânun ve kâidelere tâbî kılmıştır. Meselâ, Güneş’in doğup batması; gündüz ve gecenin birbirini tâkip etmesindeki intizam gibi… İlâhî tâyinle olan bu gibi hususlar, aslâ değişmez ve değiştirilemezler. Aslında sihir ve manyetizma gibi hârikulâde hâdiseler de, âdetullâh dediğimiz kânunlardan bir kısmının kullanılmasıyla gerçekleşir. Bu âlemdeki âhenk, âdetullâhın istikrârına bağlıdır.

İlâhî Kanun (Kanun-i İlâhî):   Cenâb-ı Hakk'ın peygamberleri ve kitapları vasıtasıyla kullarının uymak zorunda olduğunu bildirdiği İlâhî emir ve yasaklar demektir.

*****

“Geçmiş kavimlerin âkıbetlerine bakmazlar mı?”(Muhammed, 10) buyurarak da tarihe dikkat çeker. Böylece biz kullarını her vesîleyle tefekküre dâvet edip kâinâta hâkim olan ilâhî kanunları ve bu kanunların tecellî şartları demek olan “âdetullâh”ı kavramamızı ister.

Yine Rabbimiz, insanın kâinâtı boş ve kavrayışsız bir nazarla değil; hikmeti idrâk edecek bir dirâyet ve basîretle müşâhede etmesi lâzım geldiğini ifâde eder. Kur’ân-ı Kerîm’de ilâhî nîmetleri zikrettikten sonra, defalarca; “Ey bakış, görüş (idrak) sahipleri!..”(Âl-i İmrân, 13; en-Nûr, 44; el-Haşr, 2) diye hitâb eder.

 *****

Her canlı için takdîr edilmiş olan bir son nefes vardır ki, bunun bertarâf edilmesi ve dünyâ hayâtının belli bir müddet daha devâmı sağlanamaz. Zaman, - âdetullâh îcâbı- memur olduğu minvâl üzere akıp gitmeye devâm eder. Dünyâ hayâtında her şeyi satın almak veya geri almak az-çok mümkündür, lâkin geçen zamanı asla... Küçük bir altın parçasının bile çöpe atılmasına kimse kayıtsız kalamazken -ne hazindir ki-, milyonlarca altın vererek satın alınamayacak zamanın boş işlerle heder olmasına ekseriyetle lâkayd kalınmaktadır.