Doç. Dr. Ömür Erçelen anne adaylarının korkulu rüyası doğum ağrısı ile ilgili kafaları kurcalayan soruları aydınlatıyor.

Her kadının doğum eylemi ve bu sırada duyacağı ağrı şiddeti farklıdır. Bu fark; sizin ağrı toleransınıza, çocuğunuzun büyüklüğüne ve pozisyonuna, rahminizin kasılma gücüne ve daha önce doğum yapıp yapmadığınıza bağlıdır.

Analjezi tamamen ya da kısmen ağrı duymamanın; anestezi ise bölgesel olarak sinir yollarının daha kuvvetli bloke edilerek ağrı duymamanın yanı sıra kasların gevşemesinin veya hareketsizliğinin sağlanmasıdır. Hangi tip yöntemin uygulanacağını, anne adayının isteği kadar tıbbi durumu ve doğum ve anestezi doktorlarının seçimi de belirler.

DOĞUM

Doğum 3 evreden oluşur. Birinci evre, ağrılı kasılmaların başlamasından rahim ağzının tamamen açılmasına kadar sürer. İkinci evre ise, rahim ağzının tam açılmasından başlar ve bebeğin doğmasıyla sona erer. Üçüncü evre, plasentanın atılmasıyla biter. Tüm bu evreler süresince anne adaylarının ağrılarının kontrol edilmesi gerekir. Bu, iki şekilde yapılır:

1- İlaçların damardan veya kas içine uygulanması.

2- Epidural analjezi.

EN ETKİLİ YÖNTEM "EPİDURAL ANALJEZİ"

Birinci yöntemde kuvvetli ağrı kesici ilaçlar, damardan veya kas içine uygulanır. Bebekte yan etkilere yol açmayacak şekilde belirlenen dozlarda uygulanabilir. Ağrıyı kısmen ve ancak kısa bir süre engelleyebilir. Sürekli uygulanamaz. Ani ve hızlı gelişen doğumlarda faydalı olabilir. En etkili yöntem ise epidural analjezidir.

LOKAL BLOKLAR

Doğum doktoru tarafından, ya rahim ucuna yakın sinirlere ya da çocuğun çıkım anında yapılan ve epizyo denilen cerrahi kesilerde ağrı duyulmaması için yapılır. Doğum eyleminde ağrıyı belirgin olarak engellemez.

SANTRAL BLOKLAR

Epidural, spinal ya da kombine spinal-epidural olmak üzere 3 tiptir. Bu tekniklerden normal doğumda epidural analjezi, sezaryende ise epidural anestezi ve kombine spino-epidural anestezi daha sık uygulanır.

ANESTEZİK GAZLAR

Sezaryende genel anestezi şeklinde, normal doğumda ise çocuk çıkmasına yakın analjezi için uygulanır.

EN SIK UYGULANAN YÖNTEM: EPİDURAL ANALJEZİ

Beldeki omurların sivri çıkıntıları arasından iğne ile girilerek sinir yollarına yakın bir bölgeye, 1-2 milimetrelik çok ince bir plastik boru yerleştirilmesi ile uygulanır. Bu işlem oturma veya yan yatma pozisyonlarında yapılır.

İşleme başlamadan önce tansiyonun düşmesini engellemek için damar yolu ile serum verilir. Belden aşağıda ve bacaklarda his değişikliği (uyuşukluk) oluşur.

Doğumun birinci evresinde, yani rahim ağzı tam açık hale gelinceye kadar olan dönemde, rahim kasılmaları devam ederken anne ağrı duymaz ve konforlu bir bekleyiş ortamı oluşur. İlaç genellikle bilgisayarlı bir alet ile verilir. Doğum anında da, ilaç tipi ve dozuna bağlı olarak kas gücü korunduğu için anne rahatlıkla ıkınarak, doğum kanalında çocuğun ilerlemesini ağrı duymadan sağlar.

SEZARYENDE EN SIK UYGULANAN YÖNTEM

Doğumdaki epidural analjeziye çok benzer. Tek farkı, ince boru yerleştirilmeden önce epidural iğnesinin içinden kıl gibi bir iğne geçirilerek, spinal bölgeye ilaç verilmesidir. Böylece 1-2 dakika içinde ameliyatın başlaması sağlanarak, tam kas gevşemesi ile sezaryen ameliyatı kolaylaştırılır. Ameliyat sonrası dönemde de epidural kateter ile bilgisayarlı bir aletten ilaç yollanarak, ağrısız, konforlu bir ortam hazırlanır.

SEZARYENDE SIKLIKLA UYGULANAN DİĞER YÖNTEM: GENEL ANESTEZİ

Damar yolundan verilen anestezik ilaçlar ile solunum yolundan -bir tüp yerleştirilerek- verilen anestezik gazlar ile uygulanır. Anne sezaryen boyunca tamamen uyutularak, geçici bir süre bilinç kaybı sağlanır.

SIK SORULAN SORULAR

- Epidural teknikte ağrısız dönem ne zaman başlar, ne zaman sona erer?

İlaç etkisi, epidural teknikte ortalama 15 dakika içinde; kombine spinal-epidural teknikte ise bir dakika içinde başlar. Yerleştirilen plastik borudan gönderilen ilaçların kesilmesi ile belirli bir süre sonra ilaç etkisi de biter.

- Bu tekniklerde yan etkiler nelerdir?

Kan basıncında düşme gözlenebilir. Sıvı ve ilaçlarla kan basıncındaki bu düşme kolaylıkla önlenir. Doğum eylemi ve ilaçlar titreme yapabilir. İlaçlar ve ısıtma ile titreme de yine çok kolaylıkla engellenir. Doğumdan sonra nadiren 24-48 saat baş ağrısı gözlenebilir. İlaç tedavisiyle ağrı giderilir.

- Riskli midir?

Deneyimli doktorlar, gelişmiş teknoloji ve ilaçlar sayesinde komplikasyonları son 20 yıl içinde belirgin bir şekilde azaltılmıştır.

- Doğum analjezisinin bebeğe-anneye etkileri nelerdir?

Çağdaş ilaçların bebeğe etkisi olmadığı gibi anneye de yan etkileri çok azdır. Ağrının engellenmesi, sadece konfor sağlamaz. Ağrı duyusunun engellenmesi ile doğum ağrısında ortaya çıkan enzimler ve hormonlar oluşmayacağı için hem annenin hem de bebeğin daha sağlıklı olması sağlanır.

HASTANEYE GİDERKEN

- Bir şey yememeye çalışın. İhtiyacınız varsa sadece su içebilirsiniz.

- Mümkünse ılık bir duş alın.

- Bol ve rahat giysiler giyinin.

- Lens, takı, saat gibi şahsi eşyalarınızı çıkarın.

Doğum ve anestezi doktorlarının siz ve bebeğiniz için en doğru ve sağlıklı girişimi planlayacaklarını unutmayın.

İslam ve İhsan