Modern zamanlarda hangi iyiliklere daha çok ihtiyaç olduğunu bilmek gerekir. İyilik ve ihsânın bütün renk ve zevkleriyle yaşandığı yer ailedir. Âile içinde yapılan iyilikler modern zamanlarda daha çok ehemmiyet kazanmıştır.

Âile toplumun temeli, anne- babaya iyilik de dinin esasıdır. [1] Allah’ın rızası ana babanın rızasına bağlıdır. [2] Bazı hadislerin vürud sebepleri vardır. Mesela “Cennet annelerin ayağı altındadır” hadisinin de sebeb-i vürudunu bilmek gerekir.

Hz. Peygamber “cihada gitmek istiyorum” diyen sahabiye annesini sormuş, o da bakıma muhtaç annesini söyleyince, “ o halde ondan ayrılma, çünkü cennet annenin ayağının altındadır” buyurmuştur. [3]

“Baba” hakkında da önemli haberler gelmiştir. Mesela “Baba cennetin orta kapısıdır” [4] hadisini böyle değerlendirmek gerekir. Ölmüş anne ve baba yerine onların oruç borcu tutulabilir, hacc farizası eda edilebilir. [5]

Anne ve baba, gayr-i müslim olsa bile iyi davranmak gerekir. [6] Anne vefat etmişse, teyzeye iyilik etmek gerekir, çünkü teyze anne yerindedir. [7]

VEFAT ETMİŞ ANNE BABA İÇİN NELER YAPILIR?

Vefat etmiş, anne baba için şunlar yapılır:

Dua edilir, istiğfar edilir, vasıyetleri yerine getirilir, yaşayan akrabaları ziyaret edilir, dostlarına ikram yapılır. [8]

Süt anne, süt baba ve süt akrabalarına hürmet edip, ikramda bulunmak, öz anne, baba ve akrabalarına hürmet etmek gibidir. [9] Ebeveyninden birine bedel, hacceden kimsenin kendine de haccetmiş sevabı yazılır. Yerine bedel haccettiği kimsenin de borcu düşer. [10]

Kocası erken vefat etmiş ve gençliğini evlenmeksizin yetim çocukların büyütülmesinde harcayan kadın ahirette peygamberle beraberdir. [11]

BABANIN ÖZELLİKLE KIZLARINA İYİLİK ETMESİ BÜYÜK SEVAPTIR

Anne ve babanın çocuklarına dönük tüm iyilikleri de değer ifade eder. Mesela babanın özellikle kızlarına iyilik etmesinin sevabı büyüktür. [12]

Çünkü yetişme çağına erişinceye kadar kız çocukları ebeveynlerinin özel ilgisine ihtiyacı bulunmaktadır. Baba evlendikten sonra da kız çocuğunu ziyaret edebilir, onun yanaklarından öpebilir. [13]

Çocuk terbiyesi yumuşak bir otorite de gerektirir. Bu manada çocuk terbiye etmek, uzun zaman alacak bir şey de değildir.

Çocuklar hakkında “baba ve annelerini, cimri, korkak ve cahil yapan Allah’ın reyhan çiçekleridir” [14] buyrulmuştur. Terbiye, çocuğa tuvaleti öğretmek gibi bir şeydir. Bu manada terbiye, sadaka vermeden üstündür. [15]

Erkeğin sürekli ailesine hayırlı davranmayı ve hayır işleri yapmayı düşünmesi gerekir. [16]

DİPNOTLAR

1) Buhârî, Edeb, 2; Müslim, Birr, 1. 2) Tirmizî, Birr, 3 (1900). 3) Nesâî, Cihad 6, (6, 11). 4) Tirmizî, Birr, 3, (1901). 5) Müslim, Sıyam 157, (1149); Tirmizî, Zekât 31 (667); Ebu Dâvud, Vesâyâ 12, (2877), Zekât 31, (1656) 6) Buhârî, Hibe, 28, Edeb, 8; Müslim, Zekat, 50 (1003); Ebu Dâvud, Zekât, 34, (1668).  7) Tirmizî, Birr, 6, (1905). 8) Ebu Dâvud, Edeb, 129, (5142); İbnu Mâce, Edeb, 2, (3664).  9) Ebu Dâvud, Edeb: 129, (5145). 10) Heysemî, Mecmeu’z- zevâid, III, 282. 11) Ebu Dâvud, Edeb: 130, (5149). 12) Buhârî, Zekât: 10, Edeb: 19; Müslim, Birr: 147, (2629); Tirmizî, Birr: 13, (1916). 13) Ebû Dâvud, Edeb: 158 (5222); Buhârî, Menâkıbu’l-Ensar: 45. 14) Tirmizî, Birr: 11 (1911); İbnu Mâce, Edeb: 3, (3666).  15) Tirmizî, Birr: 33, (1953).  16) Tirmizî, Menâkıb: 85, (3892).

Kaynak: Şemseddin Kırış, Altınoluk Dergisi, Sayı: 386

İslam ve İhsan