Akşam namazının kıraati nasıl olmalıdır? Akşam namazında kıraatin miktarı ile ilgili hadisler.

İbn-i Abbas radıyallahu anh’dan:

– Haris’in kızı Ümmü Fazl, İbn-i Abbas’ı (Vel mürselâti urfen’i) okurken işitmiş ve ey oğulcağzım, şu sûreyi okumanla bana, Rasûlullah’ı, en son kıldırdığı akşam namazında bu sûreyi okurken dinlediğimi hatırlattın, demiştir. (Ebû Dâvûd, Salât, 132/810; Buharî, Kitâbu’l-Ezân, b. 96, s. 185, c. 1; Müslim, Kitâbu’s-Salât, b. 35, n. 462, s. 339, c. 1; Tirmizi, Kitâbu’s-Salât, b. 230, n. 308, s. 112, c. 2; İbn-i Mâce, Kitâbu ikâmetissalât, b. 9, n. 831, s. 272, c. 1; Nesêi, Kitâbu’l-İftitâh, b. Kıraatu mürselât fil mağrib, n. 986, s. 168, C 2)

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem hastalığı içerisinde kıldırdığı son namaz öğle namazı idi. Çünkü Hz. Aişe’den böyle rivâyet edildi. Sonra Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in son kıldırdığı namaz Mescid-i Nebevi’de idi. Ümmü Fazl’ın rivâyet ettiği akşam namazı ise evindedir. Bu iki rivâyet arasını bulmak mümkündür. Şöyle ki: İbn-i Abbas’ın annesi Ümmü Fazl’ın, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in evinde kıldığı en son namazın akşam namazı olduğunu, Hz. Aişe’nin de Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in mescitte kıldırdığı en son namazın öğle namazı olduğunu haber vermiş olması mümkündür.

*

Muhammed bin Cübeyr bin Mut’ım’den, o da babası Cübeyr bin Mut’ım’den:

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem akşam namazında “tur” sûresini okurken işittim. (Ebû Dâvûd, Salât, 132/811; Buharî, Kitâbu’l-İftida, b. 97, n. 186, c. 1; Müslim, Kitâbu’s-Salât, b. 35, n. 463, s. 338, c. 1; İbn-i Mâce, Kitâbu ikâmetü’s-Salât, b. 9, n. 833, s. 272, c. 1; Nesêi, Kitâbu’l-İftidâ b. Kıraat fil mağrib bittur, n. 988, s. 169, c. 2)

Hadisin Açıklaması

Hadis-i şerif ibaresinden Rasûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem Efendimizin akşam namazında “Tur” sûresinin tamamını okuduğu anlaşılıyor. İbn-i Cezvî ise “Bittur” kelimesinin başındaki “ba”yı “min” manâsına alarak “Tur” sûresinin bazı ayetini okudu, demek olabileceğini söylemiştir.

Tahâvî’de, “Tur” sûresinin bazısını okudu demek olabileceğini iddia ediyor. Hadisin zahirini alarak Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Efendimizin akşam namazında “Tur” sûresini nadir olarak (çabuk okumak) sûretiyle okumuş olmasını almakta da bir sakınca yoktur. Çünkü Rasûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz akşam namazında çok kısa okuduğu gibi, çok uzun okuduğu rivâyetleri de vardır.

Rasûl-i Kibriya’nın akşam namazında Saffat, Duhan, A’lâ, sûrelerini okuduğu rivâyetleri hatırlanınca, “Tur” sûresinin tamamını okumuş olmasını tevile lüzum kalmaz.

*

Mervan bin Hakem radıyallahu anh’dan rivâyet edildiğine göre şöyle demiştir:

– Zeyd bin Sabit, bana niçin akşam namazlarında mufassal kısa sûreler okuyorsun, halbuki ben Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellemi akşam (namazın )da, iki uzun (sûre)den en uzununu okurken gördüm. İbn-i Müleyk’e ben de, iki uzundan en uzunu hangisi dedim, Urve de:

Araf (öbürü Mâide) sûresi cevabını verdi. İbn-i Cüreyc dedi ki:

Ben İbn-i Ebû Müleyke’ye sordum, (hiç bir kimsenin rivâyetine başvurmadan) kendiliğinden Maide ve Araf sûresidir, cevabını verdi. (Hocasından duyduğunu söylemedi). (Ebû Dâvûd, Salât, 132/812; Buharî, Kitâbu’l-Ezân, b. 96, s. 186, c. 1; Nesêi, Kitâbu’l-İftidâ, b. el-Kıraat fi’l-Mağrib, n. 991)

Hadisin Açıklaması

Bu sûreler besmele ile birbirinden ayrılmış oldukları için Mufassal adını almışlardır. Sûreler üçe bölünerek Hucûrât sûresinden Burûc sûresine kadar Tuvel-i Mufassal.

Büruç sûresinden Beyyine sûresine kadar, evsat-ı mufassal

Beyyine sûresinden Kur’an’ın sonuna kadar olan kısa sûrelere Kısarı mufassal, adı verilmiştir.

İki uzun sûreden maksat, Araf ile En’âm süresidir. Araf sûresinin uzun sûrelerden biri olduğu ittifakla sabittir. İkinci sûre hakkında üç kavil var. Ama mahfuz olan En’am süresidir. Bunlardan Araf sûresi daha uzundur. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Efendimizin duruma göre uzun ve kısa okuduğu olmuştur.

Kaynak: İbrahim Koçaşlı, Sünen-i Ebî Davud ve Tercemesi, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan