İnsanı, doğru yola da yanlış yola da götüren, ekseriyetle, beraberinde bulunup ülfet ettiği arkadaşlarıdır. Peki Arkadaş seçimi nasıl olmalı? Arkadaş seçerken nelere dikkat etmeliyiz? İşte arkadaş seçiminde dikkat etmemiz gereken tek şart...

Abdülkâdir Geylânî Hazretleri buyurur:

“Ey oğul! Nefsine karşı cihâdında sana yardım eden kimseyle arkadaş ol, onun sohbetinde/dostluğunda bulun. Nefsinin azmasına yardım edenle arkadaş olma!”

İnsanı, doğru yola da yanlış yola da götüren, ekseriyetle, beraberinde bulunup ülfet ettiği kimselerdir. Nitekim hadîs-i şerîfte;

“Kişi dostunun dîni üzeredir. Onun için her biriniz kiminle dostluk ettiğine dikkat etsin!” buyrulmuştur. (Ebû Dâvûd, Edeb, 16/4833)

EN HAYIRLI DOST KİMDİR?

En hayırlı dost; “Gel kardeşim! Fırsat eldeyken Allah için bir sâlih amel daha işleyelim, tembelliği bırakıp biraz daha kulluk gayretimizi artıralım…” gibi, hayırlı teşvik ve tavsiyelerle bulunan sâlih kimsedir.

Nitekim Tâbiîn neslinden Bilâl bin Sa‘d-rahmetullâhi aleyh-şöyle buyurmuştur:

“Senin dindarlığını artıran dost, her karşılaştığında avucuna bir altın koyan dosttan daha hayırlıdır.”

Dostun en fenâsı ise; “Gel arkadaşım! Fırsatımız varken dünyadan biraz daha zevk almaya bakalım, günümüzü gün edelim, bir daha mı dünyaya geleceğiz, eğlenip bugünlerin tadını çıkaralım…” diyerek gaflet ve nefsâniyete çağıran sefih kimsedir.

Unutmayalım ki bizi yoldan çıkarmak için yüzümüze gülüp iltifat eden, nefsimizin hoşlandığı şeylere davet eden biri, hakîkatte bizim dostumuz değil, ebedî hüsrâna uğramamızı isteyen hasmımızdır.

Buna mukâbil, bizi doğru yola getirmek için nefsimizin hoşlanmadığı sözlerle de olsa îkazda bulunan biri; bizim gerçek saâdetimizi, ebedî kurtuluşumuzu, velhâsıl iyiliğimizi isteyen hakîkî dostumuzdur.

EN SEVDİĞİM KİMSE

Nitekim Hazret-i Ömer -radıyallâhu anh-:

“En çok sevdiğim kimse, bana ayıp ve kusurlarımı haber verendir.” buyurmuştur.

MESNEVİ'DEN HİKMET DOLU BİR KISSA

Mevlânâ Hazretleri’nin Mesnevî’sinde de hikmet dolu bir hikâye nakledilir:

Adamın biri uyurken ağzına bir yılan girer. Bunu gören ârif bir zât, o adamı kusturup içindeki yılanı çıkarmak için, ona niçin yaptığını söylemeden türlü cefâlar eder. Çünkü izah ederse, adam büsbütün korkup hâlini ıslâha mecâli kalmayacaktır. O ârif zât, içindeki yılandan haberi olmayan gâfil adamın acı sözlerine ve ağır hakaretlerine aldırış etmeden onu kusturabilmek için çürük meyveler yedirir, kamçısıyla vurur, kaçan adamı atıyla kovalar. Nihayet koşmaktan bîtap düşen adamcağızın safrası kabarır ve içindeki çürük meyvelerle beraber yılanı da kusar. İçinden çıkan kapkara yılanı gören adamcağız, bu defa o ârif zâta medyun ve minnettar olur. Gâfilâne söylediği acı sözleri için o sâlih kulun ayağına kapanıp af diler.

Anlaşılacağı üzere kıssadaki yılan, nefsi temsil etmektedir. Kişiyi nefsin tehlikelerinden koruyup onun hâlini ıslah edebilmek için -acı bir tedavi uygulasa da- onu ebedî acılardan kurtarmaya çalışan mânevî rehber ise ömürlük bir teşekküre lâyık olan sâlih bir dosttur.

Gâfil insan, iç dünyasında çöreklenmiş yılanların farkında olmaz. O yılanları bertaraf etmeden de onların ne kadar tehlikeli olduğunu idrâk edemez.

NEFSİN TUZAKLARINDAN KURTARACAK DOST

Hazret-i Mûsâ -aleyhisselâm- zamanında gizli ilimler ve bilhassa sihirbazlık ilerlemişti. Bu sebeple Hazret-i Mûsâ da asâsını meydana attığı vakit, o bir yılan şeklinde gözükmüştü.

Tasavvuf ulemâsı, Hazret-i Mûsâ’nın asâsının -işârî mânâda- nefse delâlet ettiğini söylemişlerdir. Hazret-i Mûsâ, o asâya dayanıyordu. Cenâb-ı Allah onu attırınca, nefsinin ne büyük bir canavar olduğunu öğrendi ve ürktü. Çünkü Rabbi her şeyi en iyi bildiği hâlde Hazret-i Mûsâ’ya sormuştu:

“–Elindeki nedir?”

“–Asâdır, yâ Rabbi!”

“–Onunla ne yapıyorsun?”

“–Ona dayanıyorum…”

“–Ben’den başka dayanacak, sığınacak bir şey olmadığını bilmiyor musun? At onu elinden!..”

Hazret-i Mûsâ asâsını atınca, nefsin hakîkatini koca bir yılan sûretinde görmüştü. Fakat o büyük peygamber, nefsini ıslâh edip onun hakîkatini idrâk etmesi neticesinde, o asâ ile kavmine kurtuluş yolunu açmış ve Firavun’un sihirbazlarını âciz bırakmıştı…

Velhâsıl gerçek bir dost; seni nefsinin tehlikeli tuzaklarından kurtaran dosttur. Mânevî ve ebedî hayatının selâmetini, maddî ve fânî menfaatlerinden önde tutan kimsedir. Bu uğurda, gerektiğinde nefsinin hoşlanmayacağı nasihatlerde bulunmaktan çekinmeyen kişidir. Dolayısıyla o sâlih dosttan gelen acı îkazların bile aslında rûha şifâ ve rahmet reçetesi olduğunu unutmayıp onu baş tâcı etmek gerekir. Böyle sâdık bir dostu bulan kimse, en büyük serveti bulmuş demektir.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Altınoluk Dergisi, 2018 – Ocak, Sayı: 382, Sayfa: 032

İslam ve İhsan