Hiçbir zaman kendinde hatâ görmeyen, bütün kusur ve hataları karşısındakinden bilen, kimseden özür dileyemeyen insanların yakalandığı hastalık nedir? Bu hastalıktan, illetten nasıl kurtulabilirler?

Hüdâyî Hazretleri buyurur:

Hatâdır müznibe[7] ısrâr etmek,
Gerektir zenbe[8] istiğfâr etmek…

Mağrur ve kibirli insan, hiçbir zaman kendinde hatâ görmez. Onun nazarında bütün kusurlar başkalarına aittir. Bu nefsânî illete yakalanmış olanlar, kimseden özür dileyemezler. Zira hatâlarını kabul edip özür dilemeye, gurur ve kibirleri mânî olur.

Bunun içindir ki İbn-i Abbâs -radıyallâhu anhumâ- şöyle der:

“Bir adamın hatası kibir sebebiyle ise ondan ümit beslemeyin. (O iflâh olmaz.) Bunun dışındaki bir günah sebebiyle ise ondan ümit besleyebilirsiniz. Hazret-i Âdem’in hatası günah, İblis’inki ise kibir sebebiyle idi.”[9]

Hakîkaten Hazret-i Âdem -aleyhisselâm-, şeytana uyarak yasak meyveyi yedi. Fakat hatâsını anlar anlamaz derhâl pişman oldu, kulluk edebi içinde tevbe ve istiğfâra sarılarak Cenâb-ı Hakʼtan af diledi.

Buna mukâbil iblis ise, Cenâb-ı Hakkʼın secde emrini dinlemeyip bir günah işledi. Fakat hatâsını bildiği hâlde, bunu kabule yanaşmadı. Af dilemek yerine, isyânına bahâne aradı. Gurur, kibir, haset ve öfke girdabına kapılarak hatâyı kendine değil -hâşâ- Cenâb-ı Hakkʼa izâfe edecek kadar ahmaklaştı. Âyet-i kerîmede haber verildiği üzere:

“(İblis) dedi ki: Rabbim! Beni azdırmana karşılık ben de yeryüzünde onlara (insanlara günahları) süsleyeceğim ve onların hepsini mutlaka azdıracağım!” (el-Hicr, 39)

Yani kendine toz kondurmayıp hatâsında inat etmesi ve suçuna kılıf uydurması, şeytanı ilâhî gazaba dûçâr etti.

BU HASTALIKTAN NASIL KURTULABİLİRLER?

Demek ki mü’min, beşeriyet îcâbı herhangi bir günah işlediğinde, şeytanı değil, insanlığın atası olan Hazret-i Âdem -aleyhisselâm-’ı örnek almalıdır. Zira bir kusur işlediğinde hemen nedâmet göstermek, yanlışta ısrar etmeyip derhâl af dileyebilmek, ilâhî azaptan kurtuluş için elzemdir.

Nitekim Cenâb-ı Hak âyet-i kerîmelerde şöyle buyuruyor:

“Yine onlar ki bir kötülük yaptıklarında, ya da kendilerine zulmettiklerinde Allâhʼı hatırlayıp günahlarından dolayı hemen tevbe-istiğfar ederler. Zaten günahları Allahʼtan başka kim bağışlayabilir ki! Bir de onlar, işledikleri kötülüklerde, bile bile ısrar etmezler.

İşte onların mükâfâtı, Rabʼleri tarafından bağışlanma ve altlarından ırmaklar akan, içinde ebedî kalacakları Cennetlerdir. Böyle amel edenlerin mükâfâtı ne güzeldir!” (Âl-i İmrân, 135-136)

Samimiyetle yapılan tevbe ve istiğfârı Cenâb-ı Hakkʼın nasıl karşıladığı, bir hadîs-i şerîfte şöyle tasvîr edilmektedir:

“Herhangi birinizin tevbe etmesinden dolayı Allah Teâlâ’nın duyduğu hoşnutluk, ıssız çölde giderken üzerindeki yiyecek ve içeceğiyle birlikte devesini elinden kaçıran, arayıp taramaları netice vermeyince deveyi bulma ümidini büsbütün kaybederek bir ağacın gölgesine uzanıp yatan, derken yanına devesinin geldiğini görerek yularına yapışan ve aşırı sevincinden ne söylediğinin farkında olmayarak şaşkınlıkla:

«–Allâh’ım! Sen benim kulumsun; ben de Sen’in Rabbinim.» diyen kimsenin sevincinden çok daha fazladır.” (Müslim, Tevbe, 7; Tirmizî, Kıyâmet, 49)

Yani Rabbimiz, kullarına karşı o kadar merhametli ki:

‒Hatâ ve kusurlarını affetmekten hoşlanıyor, onları affetmek için âdeta vesîle arıyor.

‒Kötülüklere ancak misli kadar cezâ vereceğini, iyiliklere ise on katından yedi yüz katına kadar ecir bahşedeceğini müjdeliyor.

‒Bu dünyada azâbı hak edenleri hemen cezalandırmıyor, onlara hâllerini ıslah edebilmeleri için sabırla mühlet veriyor.

Velhâsıl Cenâb-ı Hak kullarına azâb etmek istemiyor. Fakat insan, sayısız ilâhî îkazlara rağmen, yine de zulüm, haksızlık ve isyanda inat eder ve tevbeden uzak kalmayı tercih ederse, artık kendi eliyle kendini ebedî azâba müstahak kılmış oluyor.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Altınoluk Dergisi, 2023 – Kasım, Sayı: 453

İslam ve İhsan