Bâyezîd-i Bistâmî Hazretleri’nin Nefisle Mücâhedesi
Hak dostlarından Bayezid-i Bistâmî Hazretleri’nin nefisle mücâhedesi...
Bâyezîd-i Bistâmî Hazretleri, mânevî hayatının merhalelerini temsîlî bir ifâdeyle şöyle îzah eder:
“On iki yıl nefsimin demircisi oldum. Onu riyâzat körüğüne koyup mücâhede ateşiyle kızarttım. Kınama örsüne koyup melâmet ve mahviyet çekiciyle dövdüm. Sonra beş yıl nefsimin aynası oldum. Yani onu murâkabeye aldım. Türlü türlü ibadet ve tâat ile bu aynayı cilâladım. Sonra bir yıl ibret gözüyle baktım ve rûhumda, gururdan, ibadetlerime güvenmekten ve amelimi beğenmekten meydana gelen büyük bir iptilânın mevcut olduğunu gördüm. Bu musîbeti kesip atmak için beş yıl daha gayret ettim ve nihâyet îmânım kemâle erdi, İslâm’ın o rûhânî lezzetine yeniden nâil oldum.”[1]
Yine Bâyezîd rahmetullahi aleyh şöyle buyurur:
“Her hastalığı tedâvi edip iyileştirdim, ancak nefsimi tedâvi kadar zor bir şey görmedim. Hâlbuki bana nefsimden daha değersiz ve kolay gelen bir şey yoktu.”[2]
Velhâsıl, Cenâb-ı Hakk’a vâsıl olabilmek için nefsin arzularını bertaraf etmek ve benliğin dik yokuşlarını aşabilmek zarurîdir. Zira bir mü’minin, enâniyet ve nefsâniyet tezâhürü olan, gurur, kibir, ihtiras, öfke gibi bütün mânevî felâketlerden kendini koruyabilmesi, ancak kendi aslının “yokluk ve hiçlik” olduğunu lâyıkıyla idrâk etmesine bağlıdır. Bu gönül kıvâmına erebilenler için, çile ve ıztıraplar karşısında nefsin isyankâr feryatlarını susturabilmek ve o imtihan tecellîlerinin hikmet tarafına teksîf olabilmek son derece kolaydır.
Nitekim Bâyezîd-i Bistâmî Hazretleri bir gün sokaktan geçerken yanlışlıkla üzerine kül dökülmüştü. Her tarafı kirlenen Bâyezîd Hazretleri, hiçbir kızgınlık emâresi göstermedi. Bilâkis Allâh’a şükredip elleriyle yüzünü sildi. Ardından da bu hâdiseyi hikmet ve ibret nazarıyla seyrederek:
“–Aslında ben ateşe müstahaktım, ama Cenâb-ı Hak lûtfuyla beni affedip üzerime ateş yerine kül döktürdü de, beni mânen îkaz buyurdu. Bunda ne üzülecek ne de kızacak bir şey var!” dedi.[3]
Dipnotlar:
[1] Attâr, Tezkire, s. 174; Sehlegî, a.g.e, s. 97. [2] Ebû Nuaym, Hilye, X, 36. [3]Sâdî, Bostan, Tahran 1368, s. 183.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Bâyezîd-i Bistâmî, Erkam Yayınları