Bereket nedir, ne anlama gelir? Bereket kelimesinin sözlük anlamı nedir? Bekeret ile ilgili ayet ve hadisler nelerdir?

Bereket, çeşitli dinlerde dua, âyin ve ibadetlerle elde edilmeye çalışılan bolluk, genişlik, hayır ve saadet anlamlarında dinî bir tabirdir.

BEREKET NEDİR?

Bereket “bolluk, gürlük, ongunluk, feyiz, feyezan” demektir.

Bereket kelimesi sözlükte, “Allah’tan gelen hayrın bir nesnede görünmesi ve devam etmesi, artıp çoğalması, yaradanın ihsânı, nîmet” anlamına gelir.

BEREKET İLE İLGİLİ AYETLER

Kur’ân-ı Kerîm nelerin, nerelerin, kimlerin bereketli ve mübarek olduğuna dair bazı örnekler vermektedir. Buna göre canlıların rızkını sağlayan yeryüzü bereketlendirilmiştir. (el-A‘râf 7/137; Fussılet 41/10) Yukarıdan inen bereketli su (Kāf 50/9) kadar yerden biten zeytin ağacı da mübarektir. (en-Nûr 24/35) Öte yandan feyiz kaynağı olan Kur’an da mübarek bir kitap, mübarek bir öğüttür. (el-En‘âm 6/92; el-Enbiyâ 21/50; Sâd 38/29) Kur’an “mübarek bir gecede” indirilmiştir. (ed-Duhân 44/3)

Yeryüzünde ilk kurulan mâbed yani Kâbe mübarektir. (Âl-i İmrân 3/96) Tûr ve Mescid-i Aksâ’nın çevresi, Hz. Nûh’un gemisinin karaya oturduğu yer gibi daha başka kutsal, bereketli ve mübarek yerler, kutlu şehirler de vardır (el-Kasas 28/30; el-İsrâ 17/1; el-Mü’minûn 23/29; el-Enbiyâ 21/71, 81; Sebe 34/18). Hz. İbrâhim, İshak, Mûsâ ve Îsâ mübarek şahsiyetlerdir (es-Sâffât 37/113; Meryem 19/31; en-Neml 27/8). Yine Kur’an, evlere girildiğinde “Allah katından bereket, selâmet ve güzellik” dileyerek selâm vermeyi öğütlemektedir. (en-Nûr 24/61) Muhtelif âyetlerde bereket gibi bürûk kökünden türemiş bulunan, “fâni oluş niteliklerinden münezzeh” anlamındaki “tebâreke” kelimesi Allah’a nisbet edilmiştir. (bk. M. F. Abdülbâkī, el-Muʿcem, “tebâreke” md.)

BEREKET İLE İLGİLİ HADİSLER

Bereket kelimesi hadislerde de yaklaşık aynı mânaları ifade edecek şekilde kullanılmıştır. Meselâ bir hadiste yağmur “gökten inen bereket” olarak nitelendirilmektedir. (Müsned, VI, 2, 5) Koyun beslemeyi öğütleyen ve onda bereket olduğunu bildiren hadisteki bereket “nema, çoğalma, bolluk” anlamına gelmektedir. (İbn Mâce, “Ticârât”, 69; Müsned, VI, 424) Bereketle ilgili başka bir hadisin meâli de şöyledir: “Sahura kalkın, çünkü onda bereket vardır.” (Buhârî, “Ṣavm”, 20; Müslim, “Ṣıyâm”, 45; Tirmizî, “Ṣavm”, 17) Bu hadisteki bereket “ilâhî hayır ve ihsan, feyiz ve bolluk” anlamında kullanılmış olmalıdır.

Bir hadiste selâm vermenin berekete yol açtığı bildirilirken (el-Muvaṭṭaʾ, “Selâm”, 2) bir önceki hadisteki anlamlar yanında selâm verenin mutluluk dileğinde bulunmuş olacağı anlatılmak istenmiştir. Bazı hadislerde kelime çoğul olarak da (berekât) geçer. (bk. Buhârî, “Feżâʾilü’ṣ-ṣaḥâbe”, 31, “Edeb”, 62, “Tevḥîd”, 5; Müslim, “Ṣalât”, 56, 60, 62; Ebû Dâvûd, “Ṣalât”, 178, 184)

Diğer bir hadiste Müslümanların Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e nasıl dua edecekleri şöyle açıklanmaktadır: “Allahım, salâtını, rahmetini ve berekâtını resullerinin efendisine ihsan et!” (İbn Mâce, “İḳāmetü’ṣ-ṣalât”, 25) Bu son hadislerde “berekât” kelimesiyle nimet, ilâhî hayır ve ihsan, feyiz, saadet gibi anlamlar kastedilmiştir.

İslam ve İhsan