Namazda besmelenin sesli okunması veya besmelenin açıkça okunması görüşünde olmayanlar ile ilgili hadisler.

Enes radıyallahu anh dedi ki:

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Ebû Bekir, Ömer ve Osman radıyallahu anh (namazda) okumaya El Hamdülillahi Rabbil Alemin ile başlarlardı. (Ebû Dâvûd, Salât, 124/782; Buharî, Kitâbu’l-Ezân, b. 88, s. 181, c. 1; Müslim, Kitâbu’s-Salât, b. 13, n. 399, s. 299, c. 1; Nesêi, Kitâbu’l-İftitâh, b. 7, s. 133. c. 2)

Hadisin Açıklaması

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem namazda kıraata Fatiha ile başlardı. Besmeleyi içinden okurdu. Besmele hakkında ilim adamları ihtilâf ettiler.

1. Besmele Fatiha’dan bir ayet değildir.

İmâm-ı Azam ve İmâm-ı Mâlik hazretleri bu görüştedirler.

2. Besmele Fatiha’dan bir ayettir. Diğer sûrelerden değil. Şâfiî ve Ahmed bin Hanbel’in görüşü budur.
3. Besmele Kur’andan hiç bir sûrenin ayeti değildir. Sadece Neml sûresindeki besmele bu sûreden bir ayettir. İmâm-ı Âzam, İmam Ahmed bin Hanbel ve İmam Mâlik b. Enes hazretlerinin görüşleri böyledir. (Âvn’ül-Ma’bud, c. 1, s. 285)

*

Aişe radıyallahu anh dedi ki: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem namaza tekbir ile kraata da Fatiha ile başlardı. Rükû yaptığı zaman başını yukarı dikmez aşağı da eğmezdi. Lâkin ikisi arasında tutardı.

Başını rükûdan kaldırdığı zaman ayak üstü dimdik durana kadar secdeye inmezdi. (Birinci) secdeden başını kaldırdığı zaman da dimdik oturana kadar, ikinci secdede bulunmazdı.

Her iki rekât (sonunda bir et-tehiyyat okur, oturduğu zaman sağ ayağını diker, sol ayağını döşer, şeytanın ökçesinden (şeytan gibi ökçelerine oturmaktan) ve yırtıcı hayvanlar gibi döşemekten nehyeder, namazı selâm ile bitirirdi. (Ebû Dâvûd, Salât, 124/783; Müslim,; İbn-i Mâce, Kitâbu’s-Salât, b. 4, n. 812, s. 267, c. 1)

Hadisin Açıklaması

Lemyüşhis: Kaldırmazdı.

Lemyusavvib: İndirmezdi.

Akabüşşeytan: Kâdede (şeytan oturuşu gibi) ökçeler üzerine oturmaktır.

Fereşetüs-sebûğ: Yırtıcı hayvanların ayaklarını uzatıp yatmasına denir.

Bu hadis-i şerif Rasûl-i Ekrem Efendimiz’in namazın rükûnlarında nasıl hareket ettiğini özetleyen hadislerdendir. Rasûl-i Ekrem Efendimiz Ka’de’de otururken, topukları üzerine oturmazdı. Sol ayağını yatırır, onun üzerine oturur, sağ ayağını da dikerdi. Secdede ise ellerini yere kor, yüzünü elleri arasına kor, dirseklerini yere yatırmaz, diz ve yanına yapıştırmazdı.

*

Muhtar bin Fülfül radıyallahu anh’dan rivâyet edildiğine göre şöyle demiştir:

Enes bin Mâlik’in şöyle dediğini işittim. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bana yakında bir sûre indi, buyurdu. Ve (Rahmân ve Rahim olan Allah’ın ismi ile başlarım. Biz sana çok şeyler verdik.) Kevser sûresini sonuna kadar okudu ve:

“Kevser nedir, bilir misiniz?” dedi.

Allah ve Rasûl-i daha iyi bilir dediler. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, “O, Rabbimin bana cennette va’dettiği bir nehirdir,” buyurdu. (Ebû Dâvûd, Salât, 124/784; Müslim, Kitâbu’s-Salât, b. 14, n. 400, s. 300, c. 1; İbn-i Mâce,)

Hadisin Açıklaması

Bu hadis-i şeriften, Besmele Kevser sûresinin birinci ayeti imiş de onun için, sûrenin evvelinde açık olarak okunmuş gibi bir manâ anlaşılırsa da her sûrenin evvelinde Besmele, sûreleri birbirinden ayırmak ve teberrük için okunduğu gibi bu sûrenin evvelinde de böyle okunmuştur.

*

Aişe radıyallahu anha’dan: İfk hadisesini anlattı da dedi ki:

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, yüzünden bir örtü açılırcasına (gülümseyerek) oturdu ve: “Şeytandan, bilen ve işiten Allah’a sığınırım,” dedi.

“İftira yapan kimseler sizden bir cemaattir,” ayetini okudu.

Ebû Dâvud şöyle diyor: Bu hadis münkerdir. Bu hadis-i Zührî’den bir cemaat rivâyet etti. Bu şerh üzerine bu kelâmı zikretmediler.

İstianenin Humeyd’in sözü olmasından korkarım. (Ebû Dâvûd, Salât, 124/785)

Kaynak: İbrahim Koçaşlı, Sünen-i Ebî Davud ve Tercemesi, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan