Bir Amâya Yüz Çevirdiği İçin Peygamberimizin Uyarıldığı Sure

Bir amâ olan Abdullah bin Ümm-i Mektûm’a (r.a.) yüz çevirdiği için Peygamberimizin (s.a.v.) uyarıldığı sure hangisidir ve ne anlatır?

Âmâ olan Abdullah bin Ümm-i Mektûm (r.a.) bir gün Peygamber Efendimiz’in yanına gelip:

“–Ey Allah’ın Rasûlü beni irşâd et!” diye talepte bulunmuştu. O esnâda Rasûlullah (s.a.v) müşriklerin ileri gelenlerinden biri ile ilgileniyor, ona İslâm’ı anlatıyordu. Bu sebeple İbn Ümm-i Mektûm’a cevap veremedi. Sahâbî talebinde ısrar ediyor, Allah Rasûlü (s.a.v) ise onun talebini tehir ederek, müşrike dönüyor:

“–Söylediklerimde bir beis görüyor musun?” diye iknâ etmeye çalışıyordu. Müşrik de bir beis görmediğini söylüyordu. İşte bu hâdise üzerine Âbese sûresindeki itâb âyetleri nâzil oldu.^[1]

PEYGAMBERİMİZİN UYARILDIĞI AYETLER

Cenab-ı Hak, Abese suresinde şöyle buyurdu:

“Yüzünü ekşitti ve sırtını döndü. Yanına o âmâ geldi diye. Nereden biliyorsun, belki o senden öğrenecekleriyle temizlenip arınacaktı? Yahut düşünüp öğüt alacaktı da, bu öğüt ona fayda verecekti? Fakat kendisini ihtiyaçsız görüp seni dinlemeye tenezzül etmeyene gelince, Belki Müslüman olur diye sen ona yöneliyorsun. Halbuki onun İslâm’a girip arınmamasından dolayı sana bir sorumluluk yoktur. Öte yandan, sana büyük bir istekle koşarak gelen, Üstelik Allah’a karşı saygı ve korkuyla dopdolu olarak gelmişken, Sen ona gereken alakayı göstermiyorsun!” (Abese Suresi, 1-10)

Bu âyetin inişinden sonra Resûl-i Ekrem (s.a.s.) İbn Ümmi Mektûm’a pek çok iltifat ve ikramlarda bulunmuştur. Ayrıca kendisine rastladığı zaman da:

“Merhabâ ey, kendisi hakkında Rabbimin beni itâb ettiği kimse!” buyururdu. (Tirmizî, Tefsir 73; Vâhidî, Esbâbu’n-nüzûl, s. 471)

Buradan, hak karşısında hiç kimsenin hasebi, nesebi, malı ve makamıyla herhangi bir imtiyaza sâhip olamayacağı anlaşıldı. İnsanlar eşittir, üstünlük takvâ iledir.

Dipnot:

[1] Bkz. Tirmizî, Tefsir, 80/3331; Muvatta’, Kur’ân, 8.

Kaynak: Dr. Murat Kaya, Siyer-i Nebi.