Bir Erkek İçin Evlenilmesi Caiz Olmayan Kimseler
Bir erkek için evlenilmesi sürekli veya geçici olarak caiz olmayan hısımlar kimlerdir? Hısımlık dışında evlenme engeli var mıdır?
İslâm’da evlenme engelleri sürekli ve geçici olmak üzere ikiye ayrılır. Sürekli olarak evlenme yasağı bulunan hısımlar şunlardır:
İSLAM’A GÖRE EVLENME ENGELLERİ
1) Nesep hısımları: Anne, nineler, kızlar, torunlar, kız kardeşler, erkek ve kız kardeşlerin kızları halalar ve teyzeler bu gruba girer.
2) Süt hısımları: Nesep yönüyle haram olanlar süt yönüyle de haram olur. Başka bir deyimle; «Süt emenin kendisi, süt emzirenin nesline haram olur». Buna göre, yabancı bir kadından süt emen çocuk, bu süt annenin öz çocuğu gibi kabul edilerek, öz çocukları kendi ailesinden kimlerle evlenemezse süt emen çocuk da bunlarla evlenemez. Ancak süt emen çocuğun eşi veya fürûu dışında diğer aile fertleri ile süt annenin hısımları arasında bir evlenme engeli doğmaz (bk. «Süt Hısımlığı» konusu)
3) Evlilik yoluyla meydana gelen sıhrî hısımlar: Üvey anne, gelin, kayın valide ve üvey kızlar bu kapsama girer.
Yukarıda belirtilenlerle ebedi olarak evlenme yasaklanmıştır.[1]
Diğer yandan kimi kadınlarla evlenme yasağı geçicidir. Bunlar beş sınıfta toplanabilir:
a) Evlilik devam ettiği sürece, eşinin kız kardeşleriyle evlenmek. Eşin ölümü veya boşanma durumunda iddet bittikten sonra koca, bekâr bulunan baldızı ile evlenebilir. Nitekim Hz. Osman, Allâh’ın elçisinin bir kızı ile evli iken, bu eşinin ölümü üzerine Hz. Peygamberin diğer kızı ile evlenmiş ve bu yüzden «zi’n -nûreyn (iki nûr sahibi)» lakabını almıştır.
b) Bir kadını, hala veya teyzesi ile bir nikâh altında toplamak. Hadiste şöyle buyurulur: «Bir kadınla, hala ve teyzesi bir nikâh altında toplanamaz.»[2]
c) Din ayrılığı: Müslüman kadın veya erkek ateist, inançsız kimse ile evlenemez.[3] Müslüman bir erkeğin hristiyan veya Yahudi bir kadınla evlenmesi ise caiz görülmüştür.[4] Ömer ehl-i kitap kadınla evlenmenin kötüye kullanıldığını düşünerek Medâyin valisi Huzeyfe’ye evli bulunduğu Yahudi kadını boşamasını bildirmiştir, (ayrıntı için bak. «Evlenme Engelleri» konusu) Şâfiî ve Mâlikiler ehl-i kitap kadınla evlenmeyi mekruh saymıştır.
d) Üçlü boşamadan doğan evlenme engeli: İslâm’da bir koca eşini en çok üç kez boşayabilir. Böyle bir durumda kadın üçüncü bir erkekle normal olarak evlenip bu ikinci evlilik sona ermedikçe önceki eşine dönemez. Bu geçici evlenme engelini ortadan kaldıran sonraki evliliğe «hülle» denir (bk. «Hulle» konusu).
e) Başkası ile evli olmaktan doğan engel: İslâm, kadın için tek evlilik ilkesini benimsemiştir. Bu yüzden kadın için, evli olmak yeniden evlenmesi konusunda geçici bir engeldir.[5]
f) İddete bağlı evlenme engeli: Evliliğin ölüm, boşanma veya fesih sebeplerinden birisiyle sona ermesi durumunda kadının yeniden evlenebilmek için beklemek zorunda olduğu süreye «iddet» denir. Kadın iddet süresi sona erince serbest kalır ve yeniden evlenebilir.
Yukarıda belirtilen hısımların dışında kalanlarla hısım olsun veya olmasın evlenmek caizdir. Nitekim Allâh’ın Rasûlü, halasının kızı olan Zeynep binti Cahş ile evlenmiş, kendi kızı olan Hz. Fatıma’yı ise amcasının oğlu Hz. Ali ile evlendirmiştir. Diğer yandan yabancı ile evlenmeyi tavsiye etmekte bir sakınca bulunmaz. Nitekim Şâfiî mezhebinde yakın hısımlarla evlenmek mekruh sayılmıştır.
Dipnotlar:
[1]. bk. Nisâ’, 4/22, 23; Buhârî, Şehâdât, 7; Müslim, Radâ, 1. [2]. Buhârî, Nikâh, 27; Müslim, Nikâh, 33, 34, 36, 40. [3]. bk. Bakara, 2/221. [4]. bk. Mâide, 5/6. [5]. bk. Nisâ’, 4/24.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları