Müslümanlardan birisi mü’min kardeşine ve bir dostuna mülâki olunca ona tâzimen eğilmeli midir? Baş eğerek veya eğilerek selam vermek caiz midir?

Allah Teâlâ buyuruyor:

“Cümle mescitler Allah Teâlâ’ya mahsusdur. Hal böyle olunca siz mescitlerde Allah Teâlâ ile beraber hiçbir kimseye ibâdet etmeyin.” (Cin Sûresi, 18) Yani, ey ibâdetle mükellef olan ins ü cin, siz bilin ki ibâdet için, bina kılınan mescitlerin hepsi Allah Teâlâ’ya mahsustur. Binaenaleyh mescitlerde Allah Teâlâ’ya ibâdet ederken Cenab-ı Allah ile berâber başka bir kimseye daha ibâdet etmeyin. Allah Teâlâ’ya şirk etmeyiniz, demektir. Yehûd ve Nasârâ mâbedlerinde Cenâb-ı Allâh’a şirk ettiklerinden Hak Teâlâ hazretleri bu âyet-i celîlede şirkten nehyile ihlas üzere ibâdet olunmasını emir buyuruyor.

İmam-ı Hasan -radıyallahu anh-’ın rivâyetine nazaran mesâcidle murad secde mümkün olan her yerdir, yer yüzünün kâffesine şâmildir. Zîra Rasûlullah -sallallâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz:

“Benim için yeryüzünün küllîsi mescit kılındı.” buyurmuşlardır.

Bu da Hâtemü’l-enbiyâ -sallallâhu teâlâ aleyhi ve sellem- Efendimizin hasâis-i nebeviyyelerindendir. Diğer ümem-i sâlifede ibâdet yalnız mescitte îfâ olunurdu.

Cenâb-ı Allâh’ın halkettiği hiçbir yerde Cenâb-ı Allah’tan gayriye ibâdet etmek ve tapmak câiz olamayacağı bu âyet-i celîlede beyan buyurulmuştur.

Bu âyet-i celîlede; mescide giren kimseye zikretmesi emri vardır. Zîra “Allah’la berâber gayriyi çağırmayın.” demek “Allah Teâlâ’yı çağırın, O’nu anın, O’nu zikredin.” demektir. Şirkten nehyetmek, tevhidle emretmektir. Binâenaleyh mescid-i şerîfe giren kimsenin bu âyet-i celîleye imtisâlen tevhidle girmesinin sünnet olduğu Fahr-i Râzî’nin beyânâtındandır.

Câmiye girerken sağ ayakla girmek ve çıkarken de sol ayakla çıkmak sünnettir.

BİRİNE EĞİLEREK SELAM VERMEK CAİZ DEĞİL

İmam-ı Süfyân-ı Sevrî bir gün mescide girerken sol ayağını basıp girdi. Hâtiften bir ses işitti ki:

– Yâ Sevrî, niçin evvel sağ ayağını basıp girmedin!”

Adı Sevr kaldı. Süfyân o âvâzı işitince aklı gitti. Sonra aklı başına gelince eliyle sakalını tutup yüzüne bir tokat vurdu.

– Bir sünnet terk edip edepsizlik etmekle adını sevrî koydular, daha ziyâde edepsizlik eder isen kıyas eyle ki ne derler, dedi. İşte bu âyet-i celîle ki:

“Mescitler Allah Teâlâ’ya mahsustur. Siz mescitlerde Allah Teâlâ ile berâber hiçbir kimseye ibâdet etmeyin.” buyurulmuştur.

Sallallahu teâlâ aleyhi ve sellem Efendimiz:

-“Rabbimin beytinde yani mescitte beni tâzim etmeyiniz.” buyurmuştur. Bu hadîs-i nebevîye binâen selef-i sâlihîn de tilmizlerine kendileri için kıyam edilmemesini tavsiye etmişlerdir. Binâenaleyh câmide, mescitte hiçbir şahsa kıyâm etmek câiz değildir.

Hazret-i Enes -radıyallahu anh- diyor ki: Birisi Rasûlullah -sallallâhu aleyhi ve sellem-’e sordu:

– Biz müslümanlardan birisi mü’min kardeşine ve bir dostuna mülâki olunca ona tâzimen eğilmeli midir?

– Hayır eğilmemelidir, buyurdu. O kimse yine sordu:

– Onu kucaklayıp öpmeli midir?

Rasûl-i Ekrem -sallallâhu aleyhi ve sellem- efendimiz de:

– Hayır, diye cevap verdi.

Tekrar o kimse:

– Musâfaha edip el tutuşmalı mıdır?

Rasûlullah -sallallâhu aleyhi ve sellem- bu son suâle cevâben:

– Evet, diye tasdik ve tasvip buyurdu. Binâenaleyh karşılaştığı bir mü’min kardeşine tâzim için eğilmek yoktur.

(Musâhabe-4, s.27, Mahmud Sâmî Ramazanoğlu)

İslam ve İhsan