Çalışmak Niçin İbadettir?

Dînimiz çalışmayı, bir meslek sahibi olup helâl yoldan rızık kazanmayı ibadet olarak kabul etmiş ve buna çok ehemmiyet vermiştir. Bütün peygamberlerin birer mesleği vardır.

Allah Teâlâ’nın hiç şüphesiz her insana verdiği zekâ, kâbiliyet ve temâyüller farklı farklıdır. İnsanların sahip olduğu farklı kâbiliyet ve meşrepler neticesinde değişik meslekler ortaya çıkmıştır. Toplum düzeninin devamı için, her mesleğe ve erbâbına ihtiyaç vardır. Meslek tercihinde ilk dikkat edilecek husus, helâl-haram sınırlarına riâyet etmektir.

“Öyle yiğitler vardır ki ne ticaret ne de alışveriş onları Allâh’ı zikretmekten, namaz kılmaktan ve zekât vermekten alıkoyamaz. Onlar, kalplerin ve gözlerin allak bullak olduğu bir günden korkarlar.” (en-Nûr, 37)

Dînimiz çalışmayı, bir meslek sahibi olup helâl yoldan rızık kazanmayı ibadet olarak kabul etmiş ve buna çok ehemmiyet vermiştir. Bütün peygamberlerin birer mesleği vardır. Zekeriyyâ -aleyhisselâm- marangozluk, Dâvud -aleyhisselâm- demircilik, İdris -aleyhisselâm- terzilik yapmıştır. Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz de çobanlık ve ticaretle meşgul olmuştur.

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:

“Hiç kimse, asla kendi kazancından daha hayırlı bir rızık yememiştir. Allâh’ın Peygamberi Dâvûd -aleyhisselâm- da kendi elinin emeğini yerdi.” (Buhârî, Büyûʻ 15, Enbiyâ 37)

PEYGAMBER EFENDİMİZİN DİLENCİYE TAVSİYESİ

Bir gün Peygamber Efendimiz’in yanına fakir biri gelip yiyecek bir şeyler istedi. Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- ona:

“–Senin evinde hiç eşya yok mu?” diye sordu. O zât:

“–Bir kısmını üzerimize örtüp bir kısmını yere serdiğimiz bir çulumuz var. Bir de su kabımız.” dedi.

Rasûl-i Ekrem -sallâllâhu aleyhi ve sellem-:

“–Onları bana getir!” buyurdu.

Peygamber Efendimiz onları eline aldı ve etrafındakilere:

“–Bunları kim satın almak ister?” diye sordu.

Sahâbîlerden biri, onlara bir dirhem vereceğini söyledi. Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-:

“–Artıran yok mu?” diye birkaç defa seslendi ve iki dirhem veren sahâbîye onları sattı. Parayı fakir sahâbîye uzatarak:

“–Bunun bir dirhemiyle âilene yiyecek al. Kalan parayla da bir balta satın alıp bana getir!” buyurdu.

Efendimiz, baltaya kendi elleriyle bir sap takıp:

“–Haydi, şimdi git; bununla odun kes ve sat! On beş gün çalış; ondan sonra yanıma gel!” buyurdu.

Bu sahâbî, on beş gün sonra Efendimiz’in yanına geldi. On dirhem kazanmış, bu parayla kendine ve âilesine elbise ve yiyecek almıştı. Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- buna çok sevindi ve şunları söyledi:

“–Dilencilik, kıyâmet günü yüzünde bir leke gibi görüneceğine, bu senin için daha hayırlı değil mi?” (Ebû Dâvûd, Zekât, 26/1641; İbn-i Mâce, Ticârât, 25)

 ASHÂB-I SUFFE VE ÇALIŞMA ADABI

Bütün işleri ilim ve ibadet olan Ashâb-ı Suffe, ihtiyaçlarını karşılayacak kadar çalışırlardı. Gücü kuvveti yerinde olan Suffe ehli, dağdan odun getirmek, su taşımak gibi ellerinden gelen her türlü işi yaparlardı. Kazandıkları parayla da infakta bulunur ve arkadaşlarına yiyecek alırlardı.[1] İffet ve vakarları sebebiyle kimseden bir şey istemezlerdi.

Ukbe bin Amr -radıyallâhu anh- şöyle der:

“Sadaka âyeti[2] nâzil olunca, sırtımızda yük taşıyarak kazancımızdan infâk etmeye başladık…” (Buhârî, Zekât, 10; Müslim, Zekât, 72)

Hazret-i Ömer -radıyallâhu anh- miskinliği, tembelliği ve zamanın boş yere hebâ edilmesini hiç sevmezdi:

“Birinizi, ne dünya ne de âhiret işiyle uğraşmadan, bir şey yapmaz vaziyette görmek hoşuma gitmiyor.” derdi. (Ebû Gudde, Zamanın Kıymeti, s. 97)

“Harekette bereket vardır.” denilmiştir. İnsan dâimâ hayırlı bir işle meşgul olmalı, boş kalarak nefse ve şeytana fırsat vermemelidir.

HAZRET-İ ÖMER'İN OĞULLARINA NASİHATİ

Diğer taraftan, boş boş oturan bir insan, lüzumsuz lakırdılara dalmaya başlar. Boş konuşunca da hem kendisine hem de başkalarına zarar verir. Bu sebeple Hazret-i Ömer -radıyallâhu anh-, oğullarına şu tembihte bulunurdu:

“Sabaha çıktığınız zaman etrafa dağılın (herkes kendine bir iş bulsun!) Bir yerde toplanıp kalmayın! Çünkü ben, bir arada kaldığınız zaman çekişerek birbirinize küsmenizden veya aranızda bir fenâlık çıkmasından korkuyorum.” (Buhârî, el-Edebü’l-Müfred, no: 415)

Öyleyse her müslüman genç, Cenâb-ı Hakk’ın kendisine lûtfettiği imkânları en iyi şekilde değerlendirmek mecburiyetindedir. Kimin neye kâbiliyeti varsa, kendisini o yönde geliştirmeye gayret etmelidir. Meselâ, ilme kabiliyeti olan bir kimse, faydalı ilimlerle meşgul olmalı ve o alanda en yüksek seviyeye çıkabilmek için gayret etmelidir. İdâreci olmaya kâbiliyetli bir kişi ise sevk ve idâre ilmi ile birlikte mes’ûliyetlerini de öğrenmelidir. Diğer meslekî kâbiliyetler de bunun gibidir.

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz buyurur:

“İnsanların en hayırlısı, insanlara faydalı olandır.” (Beyhakî, Şuab, VI, 117; İbn-i Hacer, Metâlib, I, 264)

Bu müjdeye nâil olabilmek için müslüman bir genç, en faydalı ve güzel mesleği seçmelidir.

[1] Buhârî, Meğâzî 28, Cihâd 9; İbn-i Sa’d, III, 514.

[2] Sadaka âyeti, Tevbe Sûresi’nin 103. âyetidir:

“(Rasûlüm!) Onların mallarından sadaka al ki, onunla kendilerini temizlersin, tezkiye edersin. Bir de haklarında hayır duâ et. Çünkü Sen’in duân onlar için sekînet kaynağıdır. Allah işitendir, bilendir.”

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hakk'a Adanmış Gençlik , Erkam Yayınları