Cenaze namazının kabul olması için gerekli şartlar nelerdir? İşte cenaze namazıyla ilgili hükümler...

Cenaze namazının sünnetleri dörttür:

a) İmamın, cenazenin göğsü hizasında durması,

b) İlk tekbirden sonra, “ve celle senâüke” ilâvesiyle birlikte “sübhâneke” duasını okumak. İlk tekbirden sonra dua niyetiyle Fâtiha sûresinin okunması da caizdir. Ancak Şâfiî ve Hanbelîler’e göre Fâtiha’nın okunması bir rükündür. Delil, İbn Abbas’ın, cenaze namazında Fâtiha okuması ve “bunun sünnet olduğunu” söylemesidir.( Buhârî, Cenâiz, 66 .)  Mâlikîler’e göre, Fâtiha’nın okunması tenzîhen mekruhtur.

c) İkinci tekbirden sonra, “salli-bârik” dualarını okumak,

d) Üçüncü tekbirden sonra ölüye, kendisine ve diğer müslümanlara dua etmek. Duanın âhirete ait olmasından başka bir şart olmamakla birlikte, Hz. Peyggamber’in yaptığı dualardan derlenen aşağıdaki duayı yapmak daha güzeldir.

“Allâhümme’ğfir li hayyinâ ve meyyitinâ ve şâhidinâ ve gâibinâ ve zekerinâ ve ünsânâ ve sagîrinâ ve kebîrinâ. Allâhümme men ahyeytehû minnâ fe ahyihî ale’l- İslâm, ve men teveffeytehû minnâ fe teveffehû ale’l-imân. Ve hussa hâza’l-meyyite bi’r-revhi ve’r-râhati ve’l-mağfirreti ve’r-rıdvân. Allâhümme in kâne muhsinen fe zid fî ihsânihî, ve in kâne müsîen fe tecâvez anhü, ve lakkıhi’l-emne ve’l-büşrâ ve’l-kerâmmete ve’z-zülfâ, bi rahmetike yâ erhame’r-râhımîn.” (Anlamı: Allah’ım! Dirimizi, ölümüzü, burada olanımızı, olmayanımızı, erkeğimizi, kadınımızı, küçüğümüzü, büyüğümüzü bağışla. Allah’ım! Aramızdan yaşatacaklarını İslâm üzerine yaşat, öldüreceklerini iman üzere öldür. Bu ölüye de kolaylık ve rahatlık ver, onu bağışla. Allah’ım! Bu kişi iyi bir kimse idiyse, sen onun iyiliğini artır; eğer kötülük işleyen birisi idiyse, günahlarını bağışla. Onu güven, müjde, ikram ve rahmetine yaklaştır. Ey merhamet edenlerin en merhametlisi olan Allah’ım!)( Ebû Dâvud, Cenâiz, 54, 56, H. No: 3201; Nesâî, 38, 77; İbn Mâce, Cenâiz, 23)

Eğer cenaze kadınsa “ve hussa”dan sonraki zamirler müennes okunur. “Hâzihi’l-meyyite.. in kânet muhsineten fe zid fî ihsânihâ ve in kânet mussîeten fe tecâvez an seyyiâtihâ ve lakkıha’l-emne...” gibi.

Bu duaları bilmeyenler kolayına gelen başka uygun dualar da okuyabilirller. “Rabbenâ, âtinâ” duası bunlardan biridir. Şöyle de dua edebilir; “Allahümmağfir lî ve lehû ve li’l-mü’minîne ve’l-mü’minât” (Allahım! Beni, bu ölüyü ve bütün mü’minleri bağışla.)

Akıl hastası ve küçük çocuklar için istiğfar edilmez. Çünkü onların günahı yoktur. Onlar için, cenaze duasının “fe teveffehû ale’l-iman”dan sonrası yerinne, şu dua ilâve edilir: “Allahümme’c’alhu lenâ feratan, Allahümme’c’alhu lenâ ecran ve zuhran, Allahümme’c’alhu lenâ şâfian müşeffean” (Anlamı: Allahım! Sen onu bizim için önden gönderilmiş bir sevap vesilesi kıl, Allahım! Onu bizim için ecir vesilesi ve âhiret azığı eyle. Allahım! Onu bize ahrette sözü geçen bir şefaatçı eyle)

Bu dualardan sonra imam dördüncü tekbiri alır, sonra önce sağ tarafa, sonra da sol tarafa sesli olarak, cemaat ise gizlice selam vererek namaza son vermiş olurlar. Bu vâcip olan selâm ile ölüye, cemaate ve imama selam verilmesine niyet edilir. Cenaze namazının baş tarafına yetişemeyen kimse, hemen iftitah tekbirini alıp imama uyar ve diğer tekbirleri imamla birlikte almaya devam eder. İmam selam verdikten sonra geçirdiği tekbirleri birbiri ardınca kaza eder, bu tekbirler sırasında herhangi bir dua okunmaz.

Birkaç cenaze varsa hepsine ayrı ayrı namaz kılmak daha iyidir. Önce getirilenin namazı önce kılınır. Hepsi birlikte gelmiş ise halk nazarında daha faziletli olanınki önce kılınır. Hepsine bir tek namaz kılmak da yeterli olur. Bu takdirde cenazeler, geniş bir sıra halinde dizilir ve imam bunlardan birisinin göğsü karşısında durarak namaz kıldırır. Yahut cenazeler tek sıra halinde kıbleyle doğru uzunlamasına da konulabilir.

Namaz kılmak mekruh olan üç vakitte, yani güneş doğarken, tam tepedeyken ve batarken cenaze namazı kılınmaz. (Ebû Dâvud, Cenâiz, 50, 51) Ancak bu vakitlerde kılınmışsa kazası da gerekmez. Kabristanda ve cami içinde cenaze namazı kılınmaz, ancak; imam ve cemaatin bir kısmı cami dışında bir kısmı da cami içinde olarak kılmalarında bir sakınca yoktur. Namazı bozan şeyler cenaze namazını da bozar.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, İslâm İlmihali, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan