Cimri Bir Sofunun İbretlik Hikâyesi

Şeyh Sadî-i Şirazî'nin 8 asır önce kaleme aldığı Bostân, siyasi buhranlar içinde bocalayan 13. asır insanına, aslını ve sahipsiz olmadığını hatırlatmak için verilen nasihatler demetidir. Şeyh Sadî-i'nin Bostân'ından hikmetli bir hikaye...

1) Rum ülkesinin bir şehrinde, tarikat ehlinden anlayışlı bir zat bulunduğunu duydum.

Duyduk Anadolu’da bir zengin sofu varmış

İnsanlar o sofuya kerâmet ehli dermiş

2) Ben ve birkaç seyyah derviş onu görmeye gittik.

Alınca bu haberi arkadaşlarla kalktık

Ziyaret etmek için hayli mesafe aldık

3) Evine varınca yüzümüzü, gözümüzü ve elimizi öptü, hepimizi saygıyla oturttu, kendisi de vakur bir eda ile karşımıza oturdu.

Büyük iltifatlarla karşıladı bizleri

Öpüp okşarken bizi aydınlıktı gözleri

4) Gördüm ki bu zatın parası, tarlası, malı mülkü ve hizmetçileri var; fakat meyvesiz ağaç gibi mürüvveti yok.

Oturdu karşımıza, mütebessim ve vakur

Konuşma sırasında tesbihle evrâd okur

5) Evet, söz ile iltifatlarıyla sıcak davranıyordu, ne var ki mutfağının ocağı sönüktü.

Hali vakti yerinde serveti gayet çoktu

Ne var ki cömertlikten fazla nasibi yoktu

6) Bütün gece o, tesbih ve tehlilden; biz de açlıktan uyuyamamıştık.

Bizim gibi uzaktan gelen konuklar açtı

Serveti çoktu amma o meyvesiz ağaçtı

7) Seher vakti sıvanıp saygı ile kapımızı açtı, hemen iltifatlarla hal hatır sormaya başladı.

Sabahleyin erkenden yine sohbeti açtı

Tatlı diller dökerek hayli inciler saçtı

8) Şakacı zarif biri bizimle konakta misafir bulunuyordu, dayanamadı:

Aramızda çok zarif nüktedan biri vardı

Onu uyarmak için fırsatını arardı

9) Şeyhim, dedi bana bûse yerine tûşe (yiyecek) ver, çünkü derviş için tûşe bûseden daha iyidir.

Gel sen bûse yerine şu açlara tûşe ver

Dervişler bûseden çok bugün tûşeyi sever

10) Hizmet diye pabucumu öpme; tek ekmek ver de pabucu başıma çal...

Hizmet diye pabucu öpüyorsun, bu ne hal

Sen bize ekmek ver de pabucu başıma çal

11) Allah adamları başkasını kendilerine tercih ettikleri için ilerlemişlerdir. Onlar, geceyi uykusuz geçirdikleri halde kalpleri ölü kimseler değillerdir.

Veliler o rütbeye özveriyle erdiler

Başkasını kendine hep tercih ederdiler

12) Ben aynı hali gece bekçisi olan Tatar’da gördüm, gönlü ölü, gözü ise uyanıktı.

Yoksa uykusuzluğun ne kıymeti var artık

Bekçiler de kalırlar sabaha dek uyanık

13) Keramet cömertliktir, ekmek vermektir; anlamsız söz ise boş davuldur.

Kerâmet gelmektedir kerem kökünden oğul!

Keremsiz zenginlerin bil ki içi boş davul

14) Kıyamet günü cennette, mâna için iddiayı terk eden kimseleri görürsün.

Âhirette ne sözün yararı var ne malın

Cennete götürecek seni sâlih amelin

15) Zaten dâvayı mâna sayesinde güçlendirirsin; amelsiz söz, zayıf bir dayanaktır.

Amel gibi sermayen varsa elinde hüccet

Seni kurtaracak o, bâki laftan ibaret

Kaynak: Mahmut Kaya, Altınoluk Dergisi, Sayı: 364, Haziran 2016