Pintilik ve hasislik, Cenâb-ı Hakk’ın en sevmediği çirkin huylardır. Bu sebeple güzel dinimiz İslam'da cimrilik de israf da yasaktır.

Pintilik ve hasislik, Cenâb-ı Hakk’ın en sevmediği çirkin huylardır.

Cömertlik; sende olanı onda olmayana vermen, onun ihtiyacını telâfi etmendir.

Cömertlik; hidâyet ve Hakk’a dost olma yolunun birinci ve zarûrî şartıdır. Cimrilik ise, bu mânevî nimetlerden mahrumiyet sebebidir.

Hazret-i Mevlânâ; bu hakikati şöyle anlatır:

“(Ey Rabbim!) Göklere mîrâc için kullarının önüne koyduğun gizli merdivenden cimriler, hasis ve gafil kişiler faydalanamaz.

Ancak emin kişilere, sâlih ve cömert kişilere mîrac merdivenini gösterirsin ki, ruhlar kervanı oradan çıkarak Sen’in göklerine doğru yükselsinler / vuslata nâil olsunlar.” (Dîvân-ı Kebîr)

Ham nefsin mayasında hodgâmlık / bencillik / egoistlik vardır. Malı elinden çıkarmaya kıyamaz. Ahmakça bir eli sıkılıkla, servetini fânî dünyada sürekli saklayabileceğini zanneder. Hâlbuki insan da, dünya da fânîdir. Cimri ölüp gidecek; infâk etmeye kıyamadığı mallar, mîrasçılarına, hesâbı ise kendisine kalacaktır.

İnfâk etse, kendisi için ebediyet sermâyesi olabilecek o servet, cimriliği yüzünden zorlu bir mahşer engeli olacaktır.

İnsan fıtratının ifrat ve tefritlere dûçâr olarak birbirinin tam aksi istikametlere savrulduğu mâlûmdur. Bu sebeple dînimiz, Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in temsil ettiği îtidal noktasını ölçü olarak koymuş ve cimrilikle beraber, isrâfı da yasaklamıştır:

İSRAF DA YASAK

Âyet-i kerîmelerde buyurulur:

“Eli boynuna bağlıymış gibi cimri olma! Elini büsbütün açıp isrâfa da kaçma!..” (el-İsrâ, 29)

“Onlar verdikleri zaman isrâf etmezler; cimrilik de etmezler; ikisi ortası bir yol tutarlar.” (el-Furkān, 67)

İsraf, haddi aşmak demektir.

“İsraf kişiden kişiye değişir.” denilerek, istismâr edilmemesi için, bir mü’min kendisine şu tarifi düstur edinmelidir:

Nefse, ihtiyacından fazlasını tahsis etmek israftır.

Bir mü’min, maîşetini mâruf ve makul ölçüler içerisinde tutmalıdır. Dünya nimetlerinden istifâde ederken kifâyet ve riyâzatı esas almalıdır.

Çünkü bu terazide; ihtiyaçlar kefesindeki her artış, insanın âhiret sermâyesi olan infak kefesinden azalmayla neticelenecektir.

Hazret-i Ali buyurur:

“Fakir, ancak zenginin isrâfı nisbetinde aç kalır!”

Çünkü müttakî bir mü’min için aslolan, ihtiyaçtan fazlasını infâk etmektir. Hattâ mü’min, vermenin hazzıyla huzur bulacak. Asla israf çılgınlığına dûçâr olmayacak.

İSRAF ÇILGINLIĞI

Cömertliğin düşmanı israftır. Cenâb-ı Hak;

“…İsrâf edenler, şeytanların kardeşleridir. Şeytan da Rabbine karşı çok nankördür.” (el-İsrâ, 27) buyurmaktadır.

Devrimizde de bencil câhiliyye insanı;

• Ahmaklaştıran modalar,
• Aldatıcı reklâmlar ve
• Lüks harcamalar ile, dâimâ isrâfa sevk edilmektedir.

İsraf, ekseriyâ şahsiyetteki gedikleri kapatmak için kullanılan bir aşağılık kompleksidir, yani aşağılık duygusunu bastırma davranışıdır.

Esâsen;

Bir insan, sahip olduğu lüks eşya ile şahsiyet ve şeref kazanamaz. Şahsiyetli bir insan da, servete yahut herhangi bir lüks eşyaya sahip olmamakla, hiçbir şey kaybetmez.

Unutmamalıdır ki;

Cömertlik, ancak isrâfa düşülmezse değerlidir. «Nasılsa bolca cömertlik yapıyorum.» diye kendi yaşayışında isrâfa düşen kimseler, şeytana aldanmış demektir. İdrâk eden için şu îkāz-ı ilâhî, ne kadar dehşetlidir:

“Allah isrâf edenleri sevmez!” (Bkz. el-En‘âm, 141; el-A‘râf, 31)

Şunlar cömertliği kökten zedeler:

-İsraf savurganlığı,

-Cimrilik hastalığı,

-Cömertliğe karışan enâniyet ve riyâ mikrobu.

Bu hususta ölçüyü; bulunduğumuz toplumun gafletinden değil, ashâb-ı kirâmın fazîletli yaşayışından almalıdır. Çünkü Peygamber terbiyesini yansıtan en güzel ve gerçek ölçü, onlardadır.

Bu dünya hayatında, gayemiz âhireti kazanmaktır. Rabbimiz, kendi katından lutfettiği fânî bir sermâyeye karşılık, ebedî bir mükâfâtı ihsan buyuruyor. Ancak bunun için fedâkârlık şart.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Yüzakı Dergisi, Yıl: 2021 Ay: Kasım, Sayı: 201

İslam ve İhsan