Dâvâ Ne Demek?

Dâvâ ne demek? Kısaca anlamı nedir? Kur'ân-ı Kerim'de davâ kelimesi, sözlük anlamına uygun olarak hangi ayetlerde ve kaç yerde geçiyor?

Sözlükte "çağırmak, seslenmek, dua etmek, getirilmesini istemek" anlamına gelen dâvâ, hukuk terimi olarak, mahkeme yoluyla bir hakkın talep edilmesi manasına gelir. Tanımdaki haktan, hakkın tespiti ve temini kastedildiği gibi, hak ihlalinin önlenmesi ve haksız taleplere karşı kişinin hukuken korunması da kastedilmektedir.

Kuran'da Geçiyor mu?

Kur'ân-ı Kerim'de davâ kelimesi, sözlük anlamına uygun olarak, "çağırma ve dua" manasında üç âyette geçmektedir (A'râf, 7/5; Yûnus, 10/10; Enbiyâ, 21/15).

Hz. Peygamber'in sünnetinde, davâ, ispat, savunma ve kararlarla ilgili birçok hüküm ve uygulama bulunmaktadır. Hadislerde iddia ve davâların iki şahitle ispat edilmesi, delilin bulunmadığı durumlarda yemine başvurulması, delil getirmenin iddia sahibine, yeminin ise inkâr edene gerektiği belirtilmekte; hâkimin davâda iki tarafı da dinlemesi, açık ve eşit şartlarda yargılaması, objektif verileri ve tarafların mahkemede ileri sürdükleri delil ve izahları esas alması gibi birtakım prensipler verilmektedir (Müslim, Akdiye, 1-5; Ebû Davûd, Akdiye, 6-7; Tirmizî, Ahkâm, 12).

İslâm tarihinde, fıkhın tedvin edilmesiyle birlikte hukuk ve ceza ayrımı yapılmaksızın yargılama hukuku incelenmeye başlanmıştır. Önceleri belli türden davalar konu edilmekle birlikte, asırlarca süregelen uygulamanın da katkısıyla giderek zengin bir fıkıh doktrini oluşmuştur. Ancak şartların getirdiği bu uygulamaları İslâm ile özdeşleştirmek yerinde olmayacaktır. Bunları, o devrin şartları içinde aranmış bir çözüm, yapılmış bir değerlendirme olarak algılamak doğru olacaktır.