Davud Tai Hazretleri Kimdir?

24 Şubat 2020 KİM KİMDİR?

Davud Tai Hazretleri kimdir? Davud Tai nerede doğmuş, ilim tahsilini nerede ve kimden yapmıştır? Ashabdan sonra hangi nesildendir? Davud Tai nasıl bir ahlâka sahipti? Davud Tai Hazretleri'nin dünyaya bakışı nasıldı? Davud Tai Hazretleri hakkında kısaca bilgiler...

Adı Dâvud bin Nusayr, künyesi Ebû Süleyman, nisbesi et-Tâî, Abbasî halifesi Mehdî devri zahidlerinden, Horasanlı, fakat Kûfe doğumlu. Bağdat’a gelerek İmam-ı Azam’ın talebeleri arasına katıldı. Habib Acemi’den feyz aldı. Fudayl bin lyad ve İbrahim Edhem’le çağdaş. Fıkıh tahsilinden sonra tekrar Kûfe’ye döndü. Zühd, takva ve verâ yolunu seçerek uzleti ihtiyar etti.

Tebe-i tabiin neslinden. Tâbiinden Abdülmelik bin Umeyr, Habib bin Ebi Amre, Hamid et Tavrîl, İsmail bin Ebi Halid gibi zevattan hadis rivayet etti. Vefatı: 165/781.

Ölüsünün ardından “Şimdi o güzel yanaklarının hangisi çürümede ve gözlerinden hangisi akmada?” beytini okuyarak ağlayan bir kadın gördü, intibaha gelip zühd yoluna girdi. Kendisine miras olarak intikal eden yirmi dinarla yirmiyıl geçindi.

Onun anlayışına göre ilim, amel içindi. Amel edilmeyen ilmin lüzumu yoktu. Bir talib-i ilim bütün ömrünü ilim talebine harcarsa nerde ve ne zaman amele vakit bulacaktı.

Ebû Hanife’nin ilim meclisine devam ederdi. Bir gün Ebû Hanife kendisine dedi ki:

– Ya Dâvûd, bir âleti; yani ilmi sağlamlaştırdık. Geriye kaldı, onunla amel etmek!

Dâvûd Tâî diyor ki: “Bu söz üzerine uzlete çekilmem hususunda nefsimle mücâdeleye başladım. Nefsime: “Hiçbir meselede konuşmamak şartıyla Ebû Hanife’nin meclislerine devam etmedikçe seni uzlete çekmem, dedim. Kimseyle konuşmamak şartıyla bu meclislere devam ettim. Bir meseleye cevap vermek zorunda kaldığım olurdu. Ben o mesele hakkında konuşmaya, susuz kalmış bir insanın soğuk suya duyduğu istekten daha şiddetli bir arzu duyar, fakat konuşmazdım.”

Fudayl bin İyad, bütün ömrü boyunca Dâvud’u iki kerre görmüştü. Fakat bununla övünür dururdu. Bu ilk görüşmelerinde, evin tavanının altındaki çatlağı gören Fudayl: “Burdan kalk, zira tavan çatlamış, üstüne yıkılacak” dedi. Dâvûd:

– Ben epeydir burdayım, bırak çatlağı, tavanın bile farkında değilim, diye cevap verdi:

İkinci görüşmelerinde Fudayl, Dâvûd’dan nasihat taleb etti. O da: “Halktan firar et!” dedi.

Yaşı ilerleyip ölümünün geciktiğini gördükçe şöyle derdi: “Ölüm bize ağır gelmeye başladı. Çünkü bu hayatta çok günahlar işler olduk.”

KALB GÖZÜ

Denilir ki: “Dâvûd Tâî, herşeye kalp gözüyle bakardı, onun basiret gözü, kafa gözünü zayıflatmıştı. İnsanların gördüğü şeyleri o adetâ hiç görmezdi. Tabii, insanlar da onun baktığı şeyin farkına varmazdı. İnsanlar onun hâline şaşardı. O da insanların haline taaccüb ederdi. O, dünyaya aldanmış, dünya akıllarını başlarından almış, dünya sevgisi kalplerini öldürmüş ehl-i dünyayı gördüğünde korkar, kendini ölüler arasında gibi hissederdi.”

Mürüvvet sahibiydi. Hak sahibine hakkını fazlasıyla vermekten hoşlanırdı. Kan aldırdığı adama bir dinar vermişti. “Fazla oldu, bu israf değil mi?” diyenlere, “Mürüvveti olmayanın kamil bir ibadeti de olamaz.” buyurmuştu.

“İlahi, senin derdin beni dünyevi dertlerden azad ediyor ve uykumla arama giriyor” derdi. Dünya metâına asla kıymet vermezdi. Nitekim ölüm döşeğinde yatarken gelenler, onun yastığının kerpiç, yiyeceğinin bir çanak suya batırılmış kuru ekmekten ibaret olduğunu gördüler.

İnsanın amellerine güvenmesinden hoşlanmaz, “Bizim amellerimize göre neticemiz ümidsizliktir. Fakat gönüllerimiz hep ümid cihetini iltizam ediyor” derdi.

Cennet talebinde bulunmaktan çok cehennemden kurtulmayı dilerdi: “Dilerim ki cehennemden kurtulayım, isterse bu kurtuluş yanıp kül olmamdan sonra olsun yeter.”

DÜNYANIN DEĞERİ

Dünya hakkında şöyle konuşurdu:

“Eğer selamet dilersen dünyaya “Hadi sana selâm olsun”diyerek veda et! Eğer keramet istersen “Sen nazarımda ölü gibisin” diyerek cenazesini kılmak üzere tekbir al!”

“Allah’ı dileyen müridin alâmeti dünyaya karşı müstağni olmak, dünyadan zaruret miktarıyla yetinmek, fazlasını arayıp sormamak.”

“Ağırlıklarınız uzun yola çıkacak birinin ağırlığı kadar olsun. Sakın bundan fazla bir dünyalığı kalbinize yerleştirmeyin.”

“Dünyaya karşı sâim olun ki, ölümle iftar edebilesiniz”

“Bedenini boş hale getirmek isteyen dünyadan yüz çevirsin. Kalbini boş hale getirmek dileyen ahireti kalbinden çıkarsın.”

“Ey insanlar! Ehl-i dünya nefislerinin isteklerine karşı acelecidir, dünya hesabıyla bedenlerini yorarlar. Halbuki dünyaya rağbet, dünyada ve ahirette yorgunluktan başka birşey değildir. Zâhidlik ise dünyada ve ahirette rahatlıktır. Öyleyse aslandan kaçar gibi, ehl-i dünya olan insanlardan kaçmalıdır.”

“Ey Ademoğlu! Emeline kavuşunca sevinirsin. Halbuki sen emeline ancak ecelini tüketerek kavuşursun. Amelini ise sanki faydası başkasına imiş gibi geri atarsın.”

Mâruf Kerhî diyor ki: Dâvûd Tâî kadar dünyaya değer vermeyen ve nazarında dünya “Hiç” olan bir başka kimse görmedim. O’nun nazarında dünyanın ve ehl-i dünyanın değeri bir sivrisineğin kanadı kadar bile değildi. - rahmetullahi aleyh -

Kaynaklar: Hılyetü’l-evliyâ, VII. 335 367; Kuşeyri, I, 81-84; Keş-fu’l-mahcûb, I, 320-321, Sıfatu’s-safve, III, 131-146; İbn Hallikan, II, 259 Tezkiretü’l-evliyâ, s. 263-269; İbnu’l-Mulakkın, s. 200-203; Nefahâtü’l-üns (trc. Lâmiî Çelebi), s. 95; Şârâni, I, 65; el-Kevâkibu’d-dürriyye, I, 103; A’lâmu’n-nübelâ, VII, 422-425.

Kaynak: Prof. Dr. H. Kâmil YILMAZ, Gönül Erleri, Erkam Yayınları