Devrinin En Muteber Şeyhi

Azîz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri, yaşadığı devirde sultanlarla yakın münasebeti olmuş, Sultan I. Ahmed, II. Osman ve I. Murad dönemlerinin en muteber şeyhi olarak hürmet gösterilen şahsiyetlerden biri olmuştur.

Sultan Ahmed’den sonraki II. Osman döneminde de Hüdâyî’nin bazı hizmetleri olmuş, Sultanı hacca gitme arzusundan vaz geçirmeye çalışmıştı. Fakat Sultan bu arzusundan vaz geçmeyince meşhur Gencosman vak’ası meydana gelmiş ve ilk defa bir Osmanlı sultanı anarşi kurbanı olmuştu. Bu olay sırasında Vezir-i Azam Dilaver Paşa yeniçerilerin elinden kaçarak Hüdâyî dergâhına sığındı. Fakat isyancılar sarayı basınca Gencosman adam göndererek onu oradan getirtip yeniçerilere teslim etmek zorunda kaldı. Hüdâyî dergâhı o yıllarda pek çok siyasinin barınak ve sığınağı olmuştu. Nitekim Halil Paşa onun türbesine sığınıp kurtulanlardan ve iade-i itibar edenlerdendir.

I. Murad döneminin ilk yıllarını bir pir-i fâni olarak idrak eden Hz. Hüdâyî ona Eyüp’te devrin en mu’teber şeyhi sıfatıyla saltanat kılıcını kuşattı. Osmanlı sultanları tahta çıkarlarken genellikle hürmete şayan şahsiyetlerden kılıç kuşanmayı âdet edinmişlerdi.

Azîz Mahmûd Hüdâyî’nin, sağlığında sultanlarla bu kadar yakın münasebet içinde olmasının tesiriyle olsa gerek, bazı kaynaklarda Ayşe Sultan isimli saraylı bir hanımla evlendiği bile söylenmektedir. Ancak devrinde yazılan kaynaklarda bulunmayan bu rivayetin biraz ihtiyatla karşılanması lâzım geldiğine inanıyoruz.

Azîz Mahmûd Hüdâyî hazretleri arkasında yüzbinlerce muhib ve müntesib ile pek çok eser ve vakıf bırakarak 3 Safer 1038 h. 2 Ekim 1628 m. Salı günü Hakk’ın rahmetine kavuştu. Kabri, külliyesi içinde inşa edilen türbesindedir. Camiini de kendisi yaptırmıştır. Ancak 1850 yılında çıkan bir yangında külliye tamamen yanınca Sultan Abdülmecid Han tarafından yeniden yaptırılmıştır.

Hüdâyî, şeyhi Üftâde’nin duası berekâtıyle büyük bir servete ve şöhrete mâlik olmuştur. Şeyhi onun hakkında: “Biz onu zengin şeyhi ettik” ve “Oğlum! sultanlar arkanda yürüsün!” gibi dualar etmişti.

Not: Fotoğraf; Aziz Mahmud Hüdâyi Tac-ı Şerifidir.

Kaynak: Aziz Mahmud Hüdâyi Hayatı ve Menkıbeleri, Prof. Dr. Hasan Kâmil Yılmaz, Aziz Mahmud Hüdâyi Vakfı Yayınları, 2004