Din yönünden temiz sayılan şeyler nelerdir?

İslam’da temiz sayılan şeyler.

İslâm’da prensip olarak bütün yeryüzü, madenler, sular, otlar, ağaçlar, çiçekler, meyveler ve domuz dışında bütün hayvanların dış bedenleri, dışarıdan temiz olmayan bir şey dokunmadıkça temiz sayılır. Diri köpeğin, filin tüyleri, derileri temizdir. Bunlara dokunan su da temiz sayılır.

Usûlüne göre kesilmiş hayvanların derileri, ciğer, yürek, dalak, kan ve etleri içinde kalıp akmayan kanları temizdir. Bit, pire, tahta kurusu gibi küçük haşeratın kanları da böyledir. Ancak domuz, usulüne göre kesilmekle de temiz hale gelmez.

Su içinde yaşayıp su içinde ölen balık ve diğer hayvanlar temizdir. Ancak bu hayvanlardan balık dışındakilerin etinin yenilmesi Hanefîler’e göre caiz değildir.

Domuz dışındaki hayvanların, içine kan nüfuz etmeyen parçaları, ölümleri halinde de pis olmuş olmaz. Bu yüzden; boynuz, tırnak, yağlı olmayan kemikler, kırpılmış olan kıllar, tüy, tabaklanmış deriler temizdir. İnsanın kesilen saçları, kemiği ve dişleri de böyledir.

Canlının gözyaşı, teri, tükürüğü, sümüğü pislik ve temizlik yönünden bu canlının artık suyunun hükmüne bağlıdır. Artığı temizse bunlar da temiz sayılır. Katır ve eşeğin salyası temiz, yırtıcı kuşların ve evlerde yaşayan fare, yılan, akrep ve kedi gibi hayvanların salyaları mekruh; domuz, köpek ve diğer vahşî hayvanların salya ve artıkları ise necistir. İnsanın salyası temizdir. Ancak içki içtiği takdirde ağzını temizlemedikçe artığı ve salyası temiz sayılmaz.

Güvercin ve serçe gibi eti yenen ve havada pisleyen kuşların tersi temizdir. İnsanların Mescid-i Haram veya başka mescid çevresinde güvercin beslemeyi alışkanlık haline getirmesi ve Abdullah İbn Ömer’in; bir güvercin üzerine terslediği zaman, onu silip namaz kılması bunların terslerinin necis sayılmadığını gösterir.

Doğan, şahin ve baykuş gibi eti yenmeyenlerin tersi ise Ebû Hanîfe ve Ebû Yûsuf’a göre zarûret sebebiyle temizdir. Çünkü bunlar havada terslerler, elbise ve kapları bunlardan korumak güçtür.

Kesimden sonra damarlarda kalan kan temizdir, necis değildir. Bu yüzden etle birlikte yenilmesi câizdir. Çünkü Kur’an-ı Kerim’de haram olan kanın “akmış kan” olduğu belirtilmiştir.^[1]

Ev kedilerinin ve farelerinin sidiği kaplardaki suyu temizlikten çıkarır. Elbiselere az miktarda dokunmuşsa bundan kaçınmak güç olduğu için bu bağışlanmıştır.

Yollardaki çamurdan elbiseye sıçrayanlar, kaçınmak güç olduğu için affedilmiştir. Namaza zarar vermez. Yeter ki, açık pislik olduğu bilinmesin.

Cenazenin bedeni temizse, yıkantısı olan su da temiz sayılır. Aksi halde yıkandığı su da pis olur. Ancak cenaze yıkayanın üzerine sıçrayan sular, kaçınmanın güçlüğü nedeniyle bağışlanmıştır.^[2]

Dipnotlar:

^[1] En’âm, 6/145. ^[2] Geniş bilgi için bk. Kâsânî, age, I, 61-65; İbn Âbidîn, age, I, 154, 188-193, 295, 323; Meydânî, Lübâb, I, 30 vd.; Zühaylî, age, I, 101, 120; Bilmen, age, s. 55 vd.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan