Ârifler, dünyayı “Allah’tan gâfil olmaya götüren her şey” olarak târif etmişlerdir. Hak’tan gâfil olansa, güneş karşısında gözlerinin üzerine parmaklarını kapatmış kimseye benzer. O kimse parmaklarını kaldırmadan hiçbir şey göremez, hiçbir hakikatin farkına varamaz. Ancak gaflet parmağını gözünden çekebilenler, ilâhî kudret akışlarına nazar kesilir, ilâhî saltanat ve azameti seyrederek irfân ile dolarlar. 

Kimde bir güzellik varsa, bilsin ki ödünçtür. Hayatta bize verilen her şey, ölümün kapısında elimizden tamamen alınmaktadır. Mal, mülk, güzellik, zindelik, her şey. O hâlde bu imtihan dünyasında her neye sahipsek bunların hepsi, ilâhî mahkemede hesabı bizden istenecek birer emanetten ibarettir. Dolayısıyla sahip olduklarımız, bizi; «Benim, benim!» hırsına sürükleyerek ebedî âlemimizi helâke sebebiyet vermemelidir. Dünya nîmetlerinin adeta bir devremülk olduğunu hatırdan çıkarmamalıyız.

Dünya mıknatıs gibidir, bütün samanları çeker; ancak özlü buğday, onun çekişinden kurtulur.

Her şeyin tesir kuvveti, o şeyin vasfına sahip veya yakın olanlar üzerinde gerçekleşir. Meselâ gönlü sefaletlere meyilli değersiz kimseyi bu dünya kolayca kendisine râm eder. Ama ulvîliklere yücelen bir gönle tesiri erişmez. Bir leş, ancak köpeğin iştahını çeker, esir eder, bülbülü ise aslâ… Dünyanın nefse hoş gelen ve dünyevî arzuları okşayan pek çok oyuncakları vardır. Onlara kanarak ebedî olan yurdun saâdetini kazanmaktan geri kalmak ne büyük bir aldanıştır.

ALLAH'IN İMTİHAN TUZAĞI DÜNYA MALIDIR

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle buyurmuştur:

“Dünyada varlığı çok olanlar, âhirette sevapları az olanlardır. Yalnız sağına, soluna ve ardına, şöyle, şöyle ve şöyle verenler müstesnâdır. Fakat onlar da ne kadar azdır.” (Buhârî, İstikrâz 3, Rikāk 14)

Biz de helâlden kazanıp infak etmeliyiz. Hazret-i Ebû Bekir ve Abdurrahman bin Avf gibi cömert sahâbîleri kendimize numûne almalıyız. Kendimiz için kifâyet miktarıyla yetinip fazlasını Hak yolunda infâk etmeliyiz ki, kazandığımız o helâl mal, bizi Cennet yolcusu eylesin.

Mevlânâ Hazretleri buyurur:

“Allâh’ın imtihan tuzağı dünya malıdır; dünya malı bizi sarhoş eder, aldatır. Dünyaya gönül verenlerin can gözü, bu yüzden kördür. Çünkü onlar, balçıktaki acı ve tuzlu suyu içerler.”

İnsan, ihtiyaçlarının esiridir. Bu bakımdan olgun olmayan gönülleri, dünya malı kolayca esareti altına alır. Ancak ihtiyacı asıl gideren dünya malı değil, Cenâb-ı Hak’tır. Dünya malı ile sarhoş olup da bu gerçeği göremeyenler, ebedî bir âmâlığa dûçâr olurlar. Allah Teâlâ buyurur:

“O zaman: «Rabbim! Beni niçin kör olarak haşrettin, oysa ben, gören bir kimseydim.» der.” (Tâhâ, 125)

Bu âmâların durumu ebedî bir mahrûmiyettir. Böyle bir hâle düşmemek için dünya hayatında iken bütün hâcetlerin yegâne kapısını iyi bilmek ve o kapının eşiğine teslim olmak zarûrîdir. O kapı da Allâh’a teslîmiyet ve infak kapısıdır. Aksi hâlde âyette buyrulduğu gibi dünya malı yerinde kullanılmazsa, ihtiyaçlarımızı gideren bir nîmet değil, bizi ebedî ihtiyaç içinde bırakacak bir fitne ve âfete dönüşür.

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Mesnevî Bahçesinden İNSAN DENİLEN MUAMMÂ, Erkam Yayınları.

İslam ve İhsan