Ebü'l-Esved Ed-Düeli Kimdir?

Kur’ân-ı Kerîm’e hareke sistemini getiren ve Arap nahvinin ilk esaslarını tesbit eden âlim, şair; Ebü’l-Esved Ed-Düelî’nin (r.a.) hayatı.

“Ed-Düelî” nisbesiyle meşhur olan Ebü’l-Esved, tâbiîlerin ileri gelenlerindendir. İsminin Zalim İbni Amr İbni Süfyân olduğu kaydedilmektedir.

Anne tarafından Abdüddâr kabilesine mensuptur; atalarının ismi farklı tertiplerde zikredilir. Doğum tarihi bilinmemekte, seksen beş yaşlarında vefat ettiği yolundaki bir rivayete göre İslâmiyet’in ortaya çıkışından birkaç yıl önce doğduğu kabul edilmektedir. Yaşça birçok sahâbîden büyük olmasına rağmen Hz. Peygamber’i göremediği için tâbiînden sayılır.

Ebü’l-Esved önceleri kendi kabilesini terkedip Hüzeylîler içinde, daha sonra da hanımının kabilesi olan Kuşeyroğulları arasında yaşadı ve Hz. Ömer zamanında Basra’ya göç etti.

Hz. Ali’nin halifeliği sırasında Basra’da kadılık yaptı, İbn Abbas’ın istifasından sonra da kısa bir süre Basra’ya vali oldu. Nahiv ilminin Hz. Ali’den sonra ikinci kurucusu kabul edilir. Sika bir râvi olup Hz. Ömer, Übey İbni Kâ’b ve Hz. Ali’den rivayetleri vardır. Meğâzî yazarı Vâkıdî, onu muhadramûndan sayar.

Medâinî’ye göre 69 (688) yılında burada carif denilen tâun salgınında vefat etti.

Kaynak: Riyazüs Salihin, DİA