Efendi Ne Demek?

Efendi nedir, ne anlama gelir? Efendi kelimesinin sözlük anlamı nedir? Eskiden veya Osmanlı'da efendi kime denirdi?

Efendi kelime sözlükte, “Sâhip durumunda olan, buyruğu geçen, hükmünü yürüten, kendisine uyulan kimse, sâhip” anlamındadır.

EFENDİ NE DEMEK?

Bizans Rumcası’ndan (aféndis) Türkçe’ye geçmiş olan ve “sahip, mâlik” anlamına gelen kelime Mevlânâ’nın şiirlerinde geçtiğine göre XIII. yüzyıldan önce Anadolu’da kullanılmış olmalıdır. Kastamonu emîrinin kardeşine efendi unvanının verildiği bilinmektedir.

OSMANLILAR’DA YAYGINDI

“Efendi” unvanı Osmanlılar’da daha yaygın şekilde görülür.

Âşıkpaşazâde’deki kayda göre Kara Rüstem, Kazasker Çandarlı Kara Halil’e efendi şeklinde hitap etmişti (Târih, s. 54). Fâtih Sultan Mehmed de Galata ahalisine verdiği Rumca fermanda kendisi için bu unvanı kullanmıştır. Efendi kelimesi, Arapça “seyyid” ve “mevlâ” kelimelerinin karşılığı olarak XV. yüzyılın ikinci yarısından sonra tahsil görmüş saygıdeğer ve itibar sahibi kimselere mahsus bir tabir olarak kullanılmaya başlanmış ve sosyal, siyasî, ilmî, dinî ve tasavvufî çevrelerde giderek geniş bir kullanım alanı bulmuştur.

Devletin yüksek memurlarından bazılarına da efendi unvanı verilirdi. Nitekim şeyhülislâma “efendi dâîmiz”, İstanbul kadısına “İstanbul efendisi”, reîsülküttâba “reis efendi”, Yeniçeri Ocağı kâtibine “yeniçeri efendisi”, yeniçeri kâtibinin dairesine de “efendi kapısı” veya “efendi dairesi” adı verilmiştir. Sonraki asırlarda bu unvanın kullanılışı daha da yaygınlaşmıştır. Hz. Muhammed (sav.) için “Peygamber efendimiz” şeklindeki söyleyiş halk arasında yaygınlık kazandığı gibi tarikat mensupları şeyhleri için aynı kelimeyi kullanmışlardır.

Kaynak: DİA