Efendimizin Zühd Hayatı

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, dünyanın geçici, âhiretin ise esas hayat olduğunu en zirve seviyede idrâk etmiş hâldeydi. O, gerek Mescid-i Nebevî’nin inşâsı, hendek kazılması ve harp gibi meşakkatli ve sıkıntılı zamanlarda, gerekse Mekke’nin fethi ve hacc-ı ekber gibi mes’ut zamanlarda, hep aynı cümleyle Cenâb-ı Hakk’a ilticâ etmiştir: “Allâh’ım! Gerçek hayat ancak âhiret hayatıdır.”[1]

Yani O, her zaman ve her durumda dünyanın zevk u safâsından uzak durmuş, dâimâ âhiret hayatını îmâr etme gayreti içinde olmuştur.

Ebû Zer -radıyallâhu anh- şunları nakleder:

“Bir keresinde Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in yanında bulunuyordum. Elimden tuttu ve:

«–Ey Ebû Zer! Uhud Dağı benim için altın ve gümüş olsa hepsini Allah yolunda infâk ederim, öldüğüm gün ondan bir kırat[2] bile kalmasını istemem.» buyurdu. Ben:

«–Yâ Rasûlâllah! Bir kırat mı yoksa bir kantar mı bırakmazdın?» diye sordum.

«–Ey Ebû Zer! Ben aza indiriyorum, sen çoğa kaçıyorsun. Ben âhireti istiyorum, sen dünyayı soruyorsun! Bir kırat bırakmazdım, bir kırat, bir kırat!» diyerek üç defa tekrarladı.” (Heysemî, X, 239)

MEVTALAR İÇİN İSTİĞFAR ETMEKLE EMROLUNDUM

Ebû Muveyhibe -radıyallâhu anh- şöyle anlatır:

“Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- bir gün bana:

«−Bakî Kabristanı’ndaki mevtâlar için istiğfâr etmekle emrolundum. Haydi benimle gel!» buyurdu.

Ben de gecenin ortasında O’nunla gittim. Kabristanda yatanların başında durdu ve şöyle buyurdu:

«−es-Selâmu aleyküm ey kabir ehli! İnsanların içinde bulunduğu durumdansa kendi içinde bulunduğunuz durum sizi daha çok sevindirsin! Karanlık gece parçaları gibi fitneler geliyor. Bunların sonra geleni öncekini takip eder (biri bitince diğeri başlar). Sonraki fitneler, ilk fitnelerden daha ağır ve sert olur.»

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- daha sonra bana yönelip:

«−Ebû Muveyhibe! Şüphe yok ki bana dünya hazinelerinin anahtarları ile dünyada ebedî kalma, sonra da cennete girme imkânı verildi. Ben, bunlar ile Rabbime kavuşma arasında muhayyer bırakıldım.» buyurdular.

Ben hemen:

«−Babam-anam Sana fedâ olsun yâ Rasûlâllah! Dünya hazinelerinin anahtarları ile orada ebedî kalmayı, sonra da cennete girmeyi tercih etseydiniz!» dedim.

Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- ise:

«−Hayır vallâhi ey Ebû Muveyhibe! Ben, Rabbime kavuşmayı tercih ettim.» buyurdular.

Ardından Bakî Kabristanı’ndaki mü’minler için istiğfâr edip geri döndüler. Bundan sonra Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in vefâtına sebep olan hastalığı ve ağrıları başladı.” (Dârimî, Mukaddime, 14; Ahmed, III, 489, 488; Hâkim, III, 57/4383)

EFENDİMİZ HEP AHİRETİ TERCİH ETTİ

Fahr-i Kâinât -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, hep âhireti tercih ettiği için, gönlünde dünya malının hiç değeri yoktu. O, malı ve mülkü sadece, Allah yolunda infâk edilecek bir âhiret sermâyesi olarak görürdü.

Enes bin Mâlik -radıyallâhu anh- şöyle anlatır:

“Peygamber Efendimiz’e Bahreyn’den mal getirilmişti. Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem-:

«–Onları mescide getirip yığın!» buyurdu. Bu mal, (o zamana kadar) Allah Rasûlü’ne getirilenlerin en çok olanı idi. Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- namaza geçti ve o mala hiç dönüp bakmadı. Namaz bitince gelip başına oturdu. Her gördüğüne ondan veriyordu… Tek dirhem bile kalmayıncaya kadar hepsini dağıtmadan oradan ayrılmadı.” (Buhârî, Salât 42, Cizye 4, Cihâd 172)

Âhirete kıyasla dünyayı, bir yolcunun konakladığı basit bir gölgelik olarak telâkkî ettikleri için, Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in hâne-i saâdetleri de, son derece mütevâzı idi. Odasında hemen hiç eşyâ yoktu. Bir hasır üzerinde istirahat ederdi.

Nitekim bir defasında Hazret-i Ömer -radıyallâhu anh-, Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in vücudunda, yattığı hasırın izlerini görünce ağlamış, Efendimiz’in;

“–Niçin ağlıyorsun?” suâline de:

“–Yâ Rasûlâllah! Kisrâ ile Kayser’in ne şekilde yaşadığı mâlûm! Hâlbuki siz Allâh’ın Rasûlü’sünüz!” demiş, bunun üzerine Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-:

“–Dünyanın onların, âhiretin de senin olmasına râzı değil misin?” buyurmuşlardır. (Müslim, Talâk, 31)

Bu hâdise üzerine Allah Teâlâ, cenneti tasvir eden şu âyet-i kerîmeyi inzâl buyurmuştur:

“Nereye baksan orada her türlü nîmet, (servet, ihtişam) ve büyük bir saltanat görürsün.” (el-İnsân, 20) (Süyûtî, Lübâbu’n-Nuk¯ul, Beyrut 1426, s. 252)

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in hânelerinin hacmi de çok küçüktü. Nitekim Ümmü Seleme vâlidemizin câriyesinin oğlu olduğu için, çocukluğunu Allah Rasûlü’nün hâne-i saâdetlerinde geçiren Hasan-ı Basrî Hazretleri, çocukken Peygamber Efendimiz’in odalarının tavanına elini dokundurabildiğini ifâde etmektedir.[3]

ALLAH RASULÜ HAYATTA NE İLE İKTİFA ETTİ?

Tâbiînin büyük imamlarından Saîd bin Müseyyeb (r.a.) de şöyle demiştir:

“Vallâhi bu odaların yıkılmayıp aynen bırakılmasını ne kadar arzu ederdim! Böylece yeni yetişen nesil ve buraları ziyarete gelen insanlar, Allah Rasûlü’nün hayatta ne ile iktifâ ettiğini görürler de, mal çoğaltmaya ve onunla övünmeye rağbet etmezlerdi.” (İbn-i Sa‘d, I, 499-500)

Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in kullandığı eşyâlar ve giydiği elbiseler de kifâyet miktârıncaydı. Zira O, ihtiyacından fazla bir şeyi yanında bulundurmaz, hemen tasadduk ederdi.

Kayle bint-i Mahreme -radıyallâhu anhâ- şöyle der:

“Ben Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’i gördüğümde O, zâferan ile boyanmış ve rengini atıp solmaya yüz tutmuş, çarşafa benzeyen iki parçadan müteşekkil bir kıyafet giymekteydi.” (Tirmizî, Edeb, 50)

Hazret-i Âişe -radıyallâhu anhâ- vâlidemizin ifâdesine göre, Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in vefâtı esnâsında üzerinde, biri yamalı, diğeri de oldukça sert iki parçadan meydana gelen bir elbise bulunmaktaydı. (Müslim, Libâs, 35; Tirmizî, Libâs, 10)

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, yeme-içme hususunda da gâyet zâhidâne bir hayat yaşardı. Hazret-i Âişe -radıyallâhu anhâ-, kız kardeşinin oğlu Urve’ye:

“–Biz bir hilâli, sonra diğerini, sonra bir başkasını, yani iki ayda üç hilâli görürdük de, Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in evlerinde (yemek pişirmek için) hiç ateş yakılmazdı.” demişti. O da:

“–Teyzeciğim! O hâlde geçiminiz ne idi?” diye sordu. Hazret-i Âişe -radıyallâhu anhâ-:

“–İki siyah, yani hurma ve su. Ancak şu var ki, Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in Ensâr’dan sağmal hayvanları bulunan komşuları vardı. Onlar zaman zaman Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’e bu hayvanların sütlerinden gönderirlerdi; O da bize içirirdi.” dedi. (Buhârî, Hibe 1, Rikāk 17; Müslim, Zühd 28)

Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, Ehl-i Beyt’ine de zühd hayatı yaşatmıştır. Sevbân -radıyallâhu anh- şöyle nakleder:

“Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- yolculuğa çıkacağında, âilesinden en son, kızı Fâtıma -radıyallâhu anhâ-’ya vedâ ederdi. Döndüğünde ise yanına ilk uğradığı kimse yine Fâtıma olurdu. Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, yine bir yolculuktan dönmüştü. Fâtıma -radıyallâhu anhâ- da kapısının üzerine bir perde asmış, ayrıca evlâtları Hasan ile Hüseyin’e gümüşten iki bilezik takmıştı. Peygamber Efendimiz kızı Fâtıma’nın evine gelmiş, ancak eve girmemişti. Fâtıma -radıyallâhu anhâ-, Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in eve girmeyişine, gördüğü şeylerin sebep olduğunu anladı. Derhâl (süslü) perdeyi kaldırdı, çocukların kolundaki gümüş bilezikleri çıkardı… Hazret-i Hasan ile Hüseyin -radıyallâhu anhumâ- ağlayarak Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in yanına gittiler. Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- onların bileziklerini bana verdi ve:

“–Ey Sevbân! Bu bilezikleri falan âileye götür. Şüphesiz bunlar benim Ehl-i Beyt’imdendir. Cenâb-ı Hakk’ın kendilerine bahşedeceği güzellikleri dünya hayatında yiyip tüketmelerini istemiyorum. Ey Sevbân! Fâtıma’ya kemikten yapılmış bir gerdanlık, (torunlarıma da) yine kemikten yapılmış iki bilezik satın al!” buyurdu. (Ebû Dâvûd, Tereccül, 21/4213)

İşte Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, evlâdını böylesine mütevâzı bir yaşantı içinde yetiştirmişti. Zira o Fâtıma vâlidemiz ki, Ehl-i Beyt’e, Altın Silsilelere, yani Abdülkâdir Geylânîlere, Şâh-ı Nakşibendlere, Ahmed er-Rufâîlere ve daha nice evliyâ, asfiyâ, ebrâr ve mukarrabîne “ana” olacak ve ümmetin hanımlarına da nezih hayatıyla örnek teşkil edecekti.

[1] Bkz. Buhârî, Cihâd 33, 110, Menâkıbu’l-Ensâr 9, Megâzî 29, Rikāk 1; Müslim, Cihâd 126, 129; Tirmizî, Menâkıb 55; İbn-i Mâce, Mesâcid 3; Vâkıdî, II, 824.

[2] Kırat: Beş adet orta arpa ağırlığında bir ağırlık ölçüsü. Yaklaşık 0.2125 grama tekâbül eder.

[3] İbn-i Sa‘d, VII, 161; Süheylî, I, 248.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Altın Silsile, Erkam Yayınları