Evlenme Ehliyeti Nedir?

İslam’a göre evlenme ehliyeti ne demektir? Erkeğin ve kızın evlenme yaşı nedir? Evlenme için veli izni gerekir mi? İşte cevapları...

İslâm’da erkek ve kadın için namaz, oruç, hac gibi ibadetlerle ilgili yükümlülüklerin âkıl ve bâliğ olmakla başladığı konusunda görüş birliği vardır. Evlilik ise ömür sürecek, sorumluluk gerektiren bir akid olduğu için, bunun aile kontrolü altında yapılmasına özen gösterilmiştir. Bu konuda Hanefî mezhebi âkıl ve bâliğ olmayı yeterli görürken, Hanefîler dışında Şâfi, Mâlikî ve Hanbelî mezhepleri -kadın tam ehliyetli olsa da- evlilikte velinin rızasını gerekli görürler.

ERKEĞİN VE KIZIN EVLENME YAŞI

Erkek ve kız çocuğu için ergenliğin üst sınırı Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’e göre 15, İmam Ebû Hanîfe’ye göre, kızlarda 17, erkeklerde ise 18 yaştır. Bu yaşa gelenlerin şahitlerin yanında yapacağı evlilik geçerli sayılmıştır. Ancak Hanefîler böyle bir durumda kız çocuğunun dengi olmayan veya emsal mehrin altında bir mehirle evlilik yapması halinde, kız çocuğunun aldatıldığı gerekçesiyle veliye evliliği feshetme hakkı tanımıştır.

1917 tarihli Osmanlı H.A. Kararnamesi evlenme ehliyeti için erkeklerin 18, kızların 17 yaşını bitirme şartını getirerek bu konuda İmam Ebû Hanîfe’nin görüşünü esas almıştır. Kararname bu yaşa ulaşan erkeğin dilediği gibi evlenebileceğini hükme bağlarken, kızlar için hakimin durumu velisine bildirip bir itirazı olup olmadığını sorma şartını getirmiştir. Velinin itirazı sadece denklik (kefâet) konusunda olabilir. Diğer yandan 18 yaşına girmemiş olan erkekler ve 17 yaşına ulaşmamış kızlar hâkimin izni (kazai rüşd kararı) ile evlenebilecektir. Ancak kızlar için yine veli izni öngörülmüştür. (bk. H.A.K. Mad. 4-8)

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları