Fakir Akrabalara Nafaka

Yakın akrabalara nafaka için gereken şartlar nelerdir?

Yakınlara nafakanın gerekli olması için bulunması gereken şartlar şunlardır:

1. Hısımın yoksul olması gerekir. Bu da ya malı olmamakla veya çalışmaya gücü yetmemekle meydana gelir. Çalışmaya gücün yetmemesi yaş küçüklüğü, yaşlılık, akıl hastalığı veya müzmin hastalık gibi nedenlerle olur. Ancak anne-baba bundan müstesnadır. Çünkü bunlar sağlıklı ve güçlü olup çalışmaya güçleri yetse de kendilerine nafaka desteği sağlanır. Bu duruma göre, anne-baba ve eş dışındaki hısımlar zengin olur veya çalışmaya gücü yeterse kendilerine nafaka gerekmez. Mâlikîlerce tercih edilen görüşe göre anne-baba çalışmaya gücü yetince çocuklarından nafaka talep edemez.^[1]
2. Nafaka yükümlüsünün gerek zenginlik ve gerekse çalışıp kazanmaya güç yetirmesi bakımından yoksul hısımının geçimini sağlayacak durumda olması gerekir. Ancak baba ve eş, bunun istisnasıdır. Bir erkek fakir de olsa ebeveynine ve eşine bakmakla yükümlüdür. Mâlikîlere göre fakir çocuk, çalışıp kazanmaya gücü yetse bile ana babasına nafaka vermesi gerekmez.

Hz. Câbir’in (r.a.) naklettiği bir hadiste şöyle buyurulur: “Sizden biriniz fakir düşerse, önce kendi ihtiyaçlarını karşılasın. Bundan artarsa aile fertlerinin ihtiyacına sarf etsin, yine artarsa diğer hısımlarına har­casın.” ^[2]

3. Geçimi sağlanacak kimsenin nesep hısımı olması gerekir. Ancak karı ve mülk ilişkisine dayanan câriye bu kuralın dışındadır.

Hanefîlere göre nafaka yükümlüsünün, nafaka vereceği kimseye mirasçı olacak derecede nesep hısımı olması gerekir. Delil şu âyettir:

“... Ne bir anne çocuğu yüzünden, ne de çocuk kendisinin olan bir baba, çocuğu sebebiyle zarara sokulmasın. Mirasçıya düşen de bunun gibidir.” ^[3] Bu âyete göre, anne-baba ile çocuklar arasındaki bir takım hak ve yükümlülükler diğer mirasçılar arasında da söz konusu olur. Bu, gerektiğinde geçim masraflarını da kapsamına alır.

Dipnotlar:

^[1]. Kâsânî, age, IV, 36, 37, İbn Âbidîn, age, II, 923; Şirbinî, Muğnî’l-Muhtac, III, 448; İbn Kudâme, el-Muğnî, VII, 595; İbnü’l-Hümâm, age, III, 347. ^[2]. Ebû Dâvûd, Itâk, 9; Nesâî, Büyü; 84; Ahmed b. Hanbel, III, 205. ^[3]. Bakara, 2/233.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları