Fatiha Suresinin Diğer İsimleri ve Anlamları

Fatiha suresinin günümüzde artık eskisi kadar bilinmeyen ama her biri bu mübarek sure-i şerifin farklı bir hususiyetini ifade eden isimleri ve bu isimlerin hikmetleri.

Ümmü’l Kuran da denilen Fatiha suresinin birçok hikmeti vardır.

FATİHA İSMİNİN HİKMETLERİ

Bu sureye “Fâtiha” adının verilmesinin hikmetleri:

1. Mushaf onunla başladığı, Kuran okumaya, ilim öğrenmeye ve namaza onunla girildiği için. Çünkü Fâtiha “açan” demektir.

2. Her söze hamdele ile başlandığı için

3. İlk nazil olan sûre olduğu için

4. Allah Teala’nın Levhi Mahfuz’da yazdığı ilk söz olduğu için

5. Dünyada ulvi gayelerin, ahirette cennet kapılarının anahtarı olduğu için

6. Kitab-ı İlahî’nin gizli hazineleri onunla ortaya çıktığı için; çünkü Fâtiha, ilahî hitabın inceliklerini ihtiva eden hazînelerin anahtarıdır. Kuran’ın bütün incelikleri ehline onunla münkeşif olur. Fatiha’nın manalarını bilene müteşabih âyetlerin kilitli kapıları açılır. Fatiha’nın aydınlığında müteşabihlerin nûrlarından derleme imkanı hasıl olur.

ÜMMÜL KURAN

Fatiha’ya Ümmü’l Kuran da denilmiştir. Ümm, bir şeyin aslı, temeli ve anası demektir. Kuran’ın ana hedefi şu dört şeydir:

a) Uluhiyyet

b) Nübüvvet

c) Ahıret

d) Kaza ve Kaderin Allah’tan olduğunu ispat. Fâtiha’daki “Hamd âlemlerin Rabbına âittir” âyeti, uluhiyyetin ikrarıdır. “Din gününün sahibidir” sözü, ahırete delaet eder. “Ancak Sana kulluk eder ve ancak Senden yardım dileriz” âyeti, kader konusunda Cebriyye ve Kaderiyye gibi sapık fırkaların görüşünü nefy ederek her şeyin Allah’ın takdiriyle olduğunu isbat eder.

SEBUL MESANİ

Fâtiha’ya “Seb’u’l-Mesânî” de denilmiştir. Bunun sebebleri ise şöyle sıralanabilir:

1. Fatiha yedi ayettir. Bu âyetlerin her biri Kuran’ın yedide biri yerine kaimdir. Bu yüzden Fatiha’yı okuyan kimse, Kuran’ın tamamını okumuş gibi ecir ve sevap kazanır.

2. Fatiha Suresi’nin yedi âyetini okumak üzere ağzını açan kimseye, cehennemin yedi kapısı kapanır.

Bu iki sebeb, Fâtiha’ya seb’ (yedi) denilmesinin sebebidir.

Mesânî denilmesinin sebebleri ise:

1. Her namazda en az iki kere okunması,

2. Her rekâtta kendisine fiilen veya hükmen bir başka surenin eşlik etmesi,

3. Mekke’de ve Medine’de olmak üzere iki defa nazil olması.

SURETÜL KENZ VE DİĞER İSİMLER

Bu sureye ayrıca “Salât, Şifâ, Şâfiye, Esâsü’l-Kur’ân, Kâfiye, Vâfiye, Hamd, Sual, Şükür ve Dua” gibi isimler de verilmiştir. Çünkü bu surede, bu adları almayı gerektirecek bütün özellikler vardır.

Fâtiha’nın bir adı da “Suretü’l-Kenz”dir. Nitekim bir kudsî hadiste Allah Teâlâ hazretleri: “Fâtiha Benim Arş hazînelerimden bir hazînedir.” (Münâvî, IV, 420.) buyurmuştur.

Kaynak: İsmail Hakkı Bursevi, Ruhül Beyan Tefsiri, Erkam Yayınları