Faydalı ilim nedir? Yûnus Emre Hazretleri ilmi nasıl tarif ediyor? Hakikî ve faydalı ilmin iki kanadı nedir?

Faydalı ilim, sahibini Allâh’a götüren ilimdir. Îmân anahtarı olan tefekküre vesile olan ilimdir. Takvâyı artıran ilimdir.

Yûnus Emre Hazretleri’nin dediği gibi:

İlim ilim bilmektir,

İlim kendin bilmektir.

Sen kendini bilmezsin,

Bu nice okumaktır?

Sahâbe-i kiramdan Yezid bin Seleme el-Cûfî -radıyallâhu anh- bir gün Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in huzûruna çıkarak;

“–Ey Allâh’ın Rasûlü! Ben Siz’den pek çok hadis işittim. Fakat sonradan işittiklerimin, önceden işittiklerimi unutturacağından korkuyorum. Bana (hepsinin yerini tutacak) câmî bir söz söyleyiniz!” der.

Bunun üzerine Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyururlar:

“–Bildiklerin husûsunda Allâh’a karşı müttakî ol! (Bu sana yeter.)” (Tirmizî, İlim, 19/2683)

HAKİKÎ VE FAYDALI İLMİN İKİ KANADI

Hakikî ve faydalı ilim iki kanatlıdır:

• Dünya ve ukbâ…
• Madde ve mânâ…
• Beden ve kalp…

Tek kanatla, sadece zâhir ile iktifâ edilirse, Hazret-i Mevlânâ’nın şu îkāzı gerçekleşir:

“Tek kanatla uçmaya kalkışan kuş, azgın kedilerin lokması olur!”

Yani kişi şeytanın ve nefs-i emmârenin pençesine düşer ve âhiretini kaybeder.

Mevlânâ Hazretleri tek kanatlı olanların hâlini şöyle tasvir eder:

“Çok âlim vardır ki irfandan nasîbi yoktur. İlmi ezberleyip yutmuştur da, Allâh’ın sevdiği bir dostu olamamıştır!”

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’i yakından tanıyıp O’na hürmet ve muhabbetle râm olabilmek, bu cihan dershânesinde görmemiz gereken en mühim tahsildir. Bu tahsilden mahrum biri, yani Allah Rasûlü’nü tanımayan bir kimse -isterse binlerce kitap okumuş, zihnine sayısız bilgi depolamış, çantasını diploma tomarlarıyla doldurmuş olsun- yine de câhil demektir.

TEK KANATLI İLMİN TEHLİKESİ

Tek kanatlı, dünyevî ilmin; insanı nasıl canavarlaştırdığını, nasıl gaddar bir hâle getirdiğini aylardır süren Gazze katliâmında görmekteyiz.

Bugün dünyayı câhiliyye devrine çevirenler, tek taraflı yetişmiş bilgiç kimselerdir. Gazze’de, Sudan’da ve diğer mazlum coğrafyalarda en acımasız zulümleri irtikâp edenlerin hepsi de, tek kanatlı yetişen ilim sahibi kimselerdir. Sahip oldukları yığınla dünyevî ilme rağmen, onlar; vicdansızca, merhametsizce zulmün en ağırlarını kolayla işleyebilmekte, destekleyebilmekte ve alkışlayabilmektedirler.

Hâlbuki;

Zâlimleri boykot husûsunda, Nemrud’un ateşindeki Hazret-i İbrahim’e bir damla su taşıyan karınca misâli, en azından safını belli eden hiçbir gayreti küçük görmemek gerekir. Hiç kimse;

“–Benim yapabileceğim boykottan ne olur ki?!.” demeyip, herkes -gücü nisbetinde- mazlumların haklı mücadelesini dünyaya duyurmaya çalışmalıdır. Zulme sessiz kalmamalı, zâlimleri protesto etmelidir.

Şâfiî fakihlerinden olan İzz bin Abdüsselâm -rahmetullâhi aleyh-, İslâm dünyasına savaş açmış haçlılara silâh ve silâh îmâlatında kullanılacak malzemenin satışının haram olduğuna ve bunu yapanların zâlim olacaklarına dair bir fetvâ yayınlamıştı. Bu fetvâyı duyan terzilerden biri, İbn-i Abdüsselâm’a gelerek;

“–Haçlılar bana elbise diktirmeye geliyorlar. Ben haçlılara elbise dikersem bu zulme ortak olur muyum?” diye sordu.

İbn-i Abdüsselâm ise günümüze de ışık tutan şu muhteşem cevabı verdi:

“–Hayır, sen zulümlerine ortak olmazsın. Sana iğne iplik satan zulme ortak olur, sen ise zâlimin ta kendisi olursun.”

Tek kanatlı dünyevî tahsille yetişenler ise, bu hassâsiyeti kalplerinde hissetmemektedir. Evlâtlarımızı böyle zararlı, insanı zâlim kılan bir tahsilden muhafaza etmemiz zarûrîdir.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Yüzakı Dergisi, Yıl: 2024 Ay: Ağustos, Sayı: 234

İslam ve İhsan