Garip Bir Yolcu
Can, cananı tanıyıp ona ram olmak ve aşkıyla vuslata ermek için yegane vesiledir. Burada canan asıl gaye durumundadır.
Fuzûlî’nin, yirmiye yakın eseri vardır. Bunlardan 134 beyitlik Enîsü’l-Kalb adlı kasîdesi, Hüsn ü Aşk’ı, Sıhhat ü Maraz’ı, Su Kasîdesi, Sâkînâmesi, Rind ü Zâhid’i, Mektuplar’ı, Şikâyetnâme’si ve Hadîkatü’s-Süedâ’sı meşhurdur. Fuzûlî’nin hemen her eserinde Ehl-i Beyt muhabbetinin terennümü hâkimdir.
ÖLMEDEN EVVEL ÖLENLER
O, âşık bir şâir olarak:
Cânı cânân dilemiş vermemek olmaz ey dil
Ne nizâ eyleyelüm ol ne senindir ne benim
demiş ve “ölmeden evvel ölenler” kervanına katılmak sûretiyle dünya hayatını bir garip yolcu gibi yaşamıştır. Ayrıca bu hâlini perçinlemek için:
Cânı kim cânânı için sevse cânânın sever
Cânı için kim ki cânânın sever cânın sever
beytini söylemiştir.
KENDİNDEN VE FÂNİ ALÂKALARDAN TAMAMEN SIYRILMIŞTI
Gerçekten de can, cânânı tanıyıp ona râm olmak ve aşkıyla vuslata ermek için yegâne vesîledir. Burada cânân asıl gâye durumundadır. Ancak bunun aksine, bir kimse cânânını, kendi canına bir zevk ve saâdet dolayısıyla severse, o zaman kendisini sevmiş ve cânânı da bir vâsıta yapmış olur. Oysa cânân, bu canı aşıp fenâ-fillâh ve bekà-billâh sırlarına erebilmek için sevilir ki, bu sevdâda can düşünülmez. Zira cana meyil, maddenin esiri olmak demektir. Bunun içindir ki asıl olan, cânân yolunda canın fedâ olmasıdır. Bu fedâ oluş, yani yokluk, gerçek mânâda ve ebedî olarak var olmaya bir vâsıta ve nişânedir ki Fuzûlî, bu münâsebetle kendinden ve fânî alâkalardan tamamen sıyrılarak şöyle demiştir:
Mezârum üzere koyman mil, eğer kûyunda can versem,
Koyun bir sâye düşsün üstüme ol serv-kàmetten
BÜYÜK ŞÂİR FUZÛLÎ'NİN ÖLÜMÜ
İşte böylesine yüksek bir rûhî kemâlin sahibi olmuş bulunan Fuzûlî, Bağdat’ta 1563 yılında tâûn hastalığına yakalanarak vefât etmiştir. Türbesi Kerbelâ’dadır.
Vefâtına ebced hesâbıyla “Göçdü Fuzûlî” (h. 963) kelimeleri ile tarih düşürülmüştür.
Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Âbide Şahsiyetleri ve Müesseseleriyle Osmanlı, Erkam Yayınları