Alo-fetva her yaştan insanın iletişime geçtiği bir birimdir. Fetva aynı zamanda evde olan kişinin istek ve rızasıyla kamusala açılması demektir.

Toplumsal algı daha çok yaşlılar üzerine olsa da gençlerin de fetvayı aradıkları ve yaşadıkları mes'eleleri konuştukları bir gerçektir. Bu zaviyeden olarak gençlerin İstanbul Müftülüğü Alo-fetvayı arama konularını birkaç başlık altında ele alalım.

DİN EĞİTİMİNDE AİLENİN SORUMLULUĞU

İbadetler, Gencin din ile ilişkisi aileden aldığı eğitim ve görgü yanında okul ve sosyal çevrenin yedeğinde gelişir. Genç çok daha samimi duygularla Allah’a yönelir. İbadet hayatı da onun için önemlidir. Bununla birlikte çok çeşitli ve farklı uyaranlara da açık olduğundan bu konuda gel-gitler, ihmaller ve reddetmeler yaşanabilir. Gencin bu dünyasını olumlu anlamda şekillendirmek için Hz. Peygamber’in tavsiyesine sıkıca yapışmak ailenin dikkat etmesi gereken bir ölçü olacaktır. Abla okuldan bir kere dışarı çıkabiliyorum. Okulun böyle bir kuralı var. Ben de öğle vaktine denk getirip okulun yanındaki camide namazımı kılıyorum ama ikindi özellikle kışın sorun oluyor. İzin vermiyorlar eve gecikiyorum. Bana ne tavsiye edersiniz? Bu örnekte gencin yaşadığı sorunu doğru yere müracaat ederek çözme eylemi kadar ibadetle ilişkisindeki hassasiyet de önemlidir. Dolayısıyla hem ibadeti hem de okul düzeninin devamı manâsında sualin yanıtlanması gerekir.

ERGENLİK DÖNEMİNDE DİN VE AHLÂK GELİŞMİ

Abla annem banyo yapmama karşı çıkıyor. Her gün her gün banyo mu olur diyor. Ama benim gusül almam gerekir. Ne yapacağımı şaşırdım. Her seferinde annemle de kavga etmek istemiyorum. Teyemmüm alsam olur mu? Çocuğunun yaşadığı biyolojik dönüşüme bu kadar kapalı ve bigane olmak aslında annenin de ciddi bir travma yaşadığını göstermekte. Bu suali duyduktan sonra her konuşmamda bir biçimde örnek olarak verip anneler uyarılmıştır. Bu anlamda fetva sualleri toplumdan kuruma, kurumdan topluma gerçekleşen bir akışında imkanıdır aynı zamanda. Genç kızlar da ergenlik-ibadet ilişkisinde gerginlikler yaşamaktadır. Yeni başlayan adet (regl) hayatı ve ibadet ilişkisi ergeni sıkıntıya sokmaktadır. Talebenin regl sebebiyle Kur’ân-ı Kerîm’i okumasında yaşadığı sıkıntı gerek kendileri, gerek muâllimleri, gerek anneleri tarafından fetvaya yöneltilmektedir. Bir başka ergen sorusu ise; Abla ben çok güzelim. Ama bildiğim gibi değil … şu artiste benziyorum. Kızlar beni hiç bırakmıyor abla. Gece onda bile çağırıp çekirdek çitletiyoruz mahallede. Annemler de kızıyor. Gündüzleri caminin imamının gençler grubu var onlarla takılıyorum ama akşamları ne yapacağım. Her zaman hayır demek ayıp olur diye düşünüyorum. Onlara kızsam ve çağırdıklarında gitmesem olur mu? şeklinde doğru davranışı bulmak için fetvaya yönelen genci gösterirken, yaşanan problemlere de ışık tutmaktadır diyebiliriz.

Bunun yanında ibadetle ilişkisinde sorunlar yaşayanlar da bulunmakta. Özellikle yaz günlerine denk gelen oruç, gençleri ciddi anlamda zorlamakta bazen de içinde bulunulan şartlar ibadete engel olmakta gibidir. Abla ben büfecide çalışıyorum… şu semtte. Çok kalabalık ve yaz olduğu için guslümü korumam mümkün değil kaç kere denedim başaramadım. Oruç tutmasam olur mu? Ve annelerin çocuklarına yardımları fetvada da kendini gösteriyor… Çocuğum dayanamadığını, orucunu bozmak istediğini söylüyor. Bozsa olur mu? kaç yaşında: 25. İmtihanlara özellikle üniversite imtihanına denk gelen ramazan/lar da genci olumsuz etkilerken, çocuğunu yaz kampı, spor kampı gibi paket programlarına yazdıranların da benzer sıkıntılar yaşadığı gözlemlenmekte. İnsanın bir şeyi elde etmesi ibadetten feragatle olmamalı, hele gençlik döneminde yapılan ibadetin maddî ve manevî kazancı düşünülürse aslolanın ibadet olduğu gence bir biçimde verilmeli, genç de ibadetine sahip çıkmalıdır.

GEREKÇESİ OLMADAN ARAYANLAR

Okul çağında olduğunu tahmin ettiğimiz bazı gençlerin grup halinde gereksiz sorularla fetvayı meşgul ettiklerine de özellikle son yıllarda rastlamaktayız. Yine benzer bir genç oyunu bağlamında tesadüfen çevirdiği telefonda hacdan yeni gelmiş ve o yorgunlukla uykusundan uyandırdığı kadının hakkını helal etmediği bilgisini alan genç kız çözüm konusunda fetvayı aramaktadır. Bu anlamda bazı gençlerin kendilerini avutan binlerce oyun ve oyuncağın olduğu günümüzde bu gibi hak ihlallerine tevessül etmeleri de ilginçtir. Gençleri bundan vazgeçirmeye çalışmak ve bunu bir imkan olarak değerlendirmek de kalan sabrımız çerçevesinde bizlere düşmektedir diyebiliriz. Bunun dışında okul dersleri veya imtihan sorularının cevapları bağlamında da fetva aranmaktadır. Bazen derslerde konuşulan konu telefonla sorulmakta, hoparlör açılarak yanıt bütün sınıfa dinletilmektedir. Sonuç olarak her kesimin iletişime geçtiği alo fetva gençler tarafından da kullanılmaktadır. Bu durum hem genç, hem aile hem de okul açısından olumlu değerdir.

Kaynak: Din ve Hayat İstanbul Müftülüğü Dergisi, Sayı: 25

İslam ve İhsan