Gücü Yettiği Halde Oruç Yerine Fidye Vermek Caiz midir?

27 Nisan 2020 Sorularla İslam

Oruç fidyesi hangi hallerde verilir? Gücü yettiği ve herhangi bir özrü bulunmadığı halde oruç tutmak yerine fidye vermek caiz midir? İslam alimleri bu konudaki ayet ve hadisleri ne şekilde yorumlamışlardır? İslam’a göre oruç fidyesi miktarı ve hükmü.

Oruç fidyesi vermekle ilgili hükümler.

GÜCÜ YETENLERE FİDYE LAZIMDIR AYETİNİN NESH EDİLMESİ

Seleme bin Ekva radıyallahu anh’dan rivâyet edildiğine göre şöyle demiştir: “Takat getirenler üzerine bir miskinin bir günlük yiyeceğini fidye olarak vermeleri gerek” meâlindeki ayet inince bizden dileyen oruç tutar, dileyen de fidye verirdi. Bu hal bundan sonraki “sizden kim Ramazan ayında hazır bulunursa onu tutsun” ayeti inip de bu ayeti neshedinceye kadar devam etti. (1)

Hadisin Açıklaması

Selef bu ayet üzerinde ihtilaf ettiler:

1. Bu ayet mensuh değildir. İbn-i Abbas’ın görüşü budur.

2. Bu ayet mensuhtur. Cumhurun görüşü budur.

3. Tahsis edilmiştir. Özrü olmayanlar muktedirler.

Bir kısmı nesh edilmiştir. Bir kısmı muhkemdir neshe ihtimali yoktur. Nesh eden “Sizden kim Ramazan ayında hazır bulunursa onu oruçlu geçirsin” ayetidir. (Bakara suresi ayet 85)

ORUÇ FİDYESİ MİKTARI NE KADAR OLMALI?

İbn-i Abbas radıyallahu anh’dan şöyle rivâyet edilmiştir: “Takatı yetenlere bir fakirin doyacağı kadar fidye lâzımdır” ayetine göre onlardan kim bir fakirin taamı kadar fidye vermek isterse fidye verir. Onun orucu tamam olurdu. Cenab-ı Allah: “Kim nafile hayır işlerse o, onun için hayırlıdır. Oruç tutmanız sizin için hayırlıdır, bilmiş olasınız. sizden kim Ramazan ayına hazır olursa orucu tutsun, kim de hasta veya seferde bulunursa diğer günlerde onun sayısınca tutsun.” buyurdu.

Hadisin Açıklaması

“Ef’ale etaka-yutiku-yutikûne-hü”nin hemzesini izale manâsına takatını zayi edenler üzerine bir fakirin taamı kadar fidye vermek gerek manâsını verenler de vardır. Bu durumda oruca dayanamayan ihtiyarlar. Hamile ve emzikli kadınlar çocuklarının zarar göreceğinden korkarlarsa orucu yerler, yaşlılar fitre verir. Hamile ve emzikliler kaza ederler.

FİDYE AYETİNİN İHTİYAR VE HAMİLELER HAKKINDA SABİT OLUŞU

İbn-i Abbas radıyallahu anh dedi ki: Bu fidye âyeti hamile ve emzikli kadın için sabit olmuştur. (neshedilmemiştir)

İbn-i Abbas radıyallahu anh’dan şöyle rivâyet edilmiştir: “Ona takat getirenler için bir miskin taamı fidye vardır.” Ayeti ihtiyar erkek ve kadına ruhsat idi. Bu ihtiyarlar oruca takat getirirlerse de oruçlarını yiyip her günün yerine bir fakir doyurmalarına ruhsattır.

Ebû Dâvud dedi ki: Yani kadınlar çocuklarından korkarlarsa onlar da oruçlarını yerler, her gün için bir fakir doyururlar.

Dipnotlar:

(1) Buhârî, K. Tefsir Tefsîri suret-il-Bakare, n. 3/6; Müslim, K. Savm, Bâbu: “Ve alellezine Yutikûnehü, n. 5; Tirmizi, K. Savm, Bâbu, “Ve alel lezine Yutikûnehû, n. 798; Nesêî, K. Savm, n. 2338

Kaynak: İbrahim Koçaşlı, Sünen-i Ebu Davud ve Tercemesi, Erkam Yayınları

Oruç fidyesi hangi hallerde verilir? Gücü yettiği ve herhangi bir özrü bulunmadığı halde oruç tutmak yerine fidye vermek caiz midir? İslam alimleri bu konudaki ayet ve hadisleri ne şekilde yorumlamışlardır? İslam’a göre oruç fidyesi miktarı ve hükmü.

GÜCÜ YETENLERE FİDYE LAZIMDIR AYETİNİN NESH EDİLMESİ

ORUÇ FİDYESİ MİKTARI NE KADAR OLMALI?

FİDYE AYETİNİN İHTİYAR VE HAMİLELER HAKKINDA SABİT OLUŞU

Hamilelikte Oruç Tutulabilir mi?

Oruç Fidyesi Nedir, Ne Zaman ve Kimlere Verilir?