Hacca Vekil Göndermenin Şartları

Kişinin kendi yerine vekil (bedel) göndererek hac yaptırabilmesi için gerekli şartlar.

Hacca vekil (bedel) göndermeyi caiz kılan şartlar:

1. Hac ibadeti ile yükümlü olan bir kimse; üzerine hac farz olduğu yıl bu görevi yerine getirmez, daha sonra hac yapmasına engel bir durum ortaya çıkar ve bu engelin öm­rünün sonuna kadar devam edeceği bilinirse yerine bedel gönderir. Bu kimsenin bedel göndermesi ittifakla farzdır. Sağlığında bedel göndermemiş ise, ölümünden sonra yerine bedel gönderilmesini vasiyet etmesi gerekir. Vasiyet etmezse günahkar olur.^[1] Böyle bir vasiyette bulunmamış ise mirasçı­ları onun adında vekaleten hac yapabilir veya vekil gönde­rebilirler.

2. Haccın farz olması için gerekli şartları taşıdığı halde sağlık ve yaşlılık nedeniyle bizzat hac yapamayacak durum­da olan kimselere haccın farz olup olmadığı konusunda ih­tilaf edilmiştir:

a) Görme özürlü kimse hakkında Ebû Hanîfe'den iki rivayet vardır. Meşhur olan rivayete göre ekonomik gücü olsa ve kendisine refakat edecek biri bulunsa bile a'ma kim­seye hac farz değildir. Bu kimsenin bedel göndermesi de gerekmez.^[2]

İmam Muhammed ile Ebû Yusuf'un tercih ettikleri görüşe göre bu a'ma kimsenin ekonomik gücü ve kendisine refakat edecek biri varsa hac yapması farz olur. Diğer mez­heplerin görüşleri de bu istikamettedir.^[3]

b) Hanefî ve Malikî mezheplerine göre bir kimsenin hac ile yükümlü olabilmesi için diğer şartların yanında be­denen sağlıklı olması da gerekir. Dolayısıyla felçli, kötürüm ve tedavi imkanı olmayan hastalar ile çok yaşlı kimselere hac farz olmaz.^[4]

Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine göre ekonomik imkanı bu­lunan ve diğer şartları da taşıyan ancak çok yaşlı olması veya felçli ve kötürüm olma gibi bedensel bir engeli ve tedavisi im­kansız bir hastalığı bulunması sebebiyle bizzat hac yapamaya­cak durumda olan kimselerin yerlerine bedel göndermeleri gerekir.^[5] Bu kimselerin bedenen hac yapmaya güçleri yetmiyorsa da maddî yönden yetmektedir. Bu görüşün delili yukarıda zik­redilen hadislerdir.

Hanbelî mezhebine göre; hacca bedel gönderen kimse daha sonra bizzat gitme imkanını elde etse bile yeniden hac yapması gerekmez. Çünkü mükellef, vekalet yolu ile de olsa farz olan haccı yerine getirmiştir.^[6]

Dipnotlar:

[1] Kâsânî, II, 221.

[2] Abdül ğ anî el-Mekkî, s. 56.

[3] İbn Hümâm, II, 421. Semerkandî, II, 383. Kâsânî, II; 121. Ş irbînî, II, 218.

[4] İbn Hümâm, II, 421. Semerkandî, II, 383. Kâsânî, II; 121. Ş irbînî, II, 218.

[5] Şirbînî, II, 219. İbn Kudâme, IV, 351. İbn Rü ş d, I, 391.

[6] İbn Kudame, IV, 353.

Kaynak: Diyanet Hac İlmihali