Hacda İhsara Sebep Olan Nedenler

İHSAR NEDİR?

Sözlükte engellemek ve alıkoymak anlamına gelen “ihsar”, bir hac terimi olarak, hac veya umre için ihrama giren kimsenin, her hangi bir sebeple, ihramın gereğini -umre için tavafı, hac için Arafat vakfesini ve ziyaret tavafını- yerine getirmesinin engellenmesi demektir. Engellenen bu kimseye “muhsar” denir.

İHSARA SEBEP OLAN ENGELLER NELERDİR?

İhsara sebep olan engeller; düşman, hastalık, parasız kalmak, hapse atılmak, ayağı kırılmak ve yurt dışına çıkılmasına izin verilmemesi gibi sebeplerdir.(Kâsânî, II, 175)

Şafiî ve Hanbelî mezheplerine göre, “ihsar” sadece düşman engellemesi ile Malikî mezhebine göre ise düşman engellemesi, haksız yere hapsedilmek, terör ve anarşi çıkması ile gerçekleşir.(Keşnâvî, Ebu Bekir b. Hasan, Eshelü’l-Medârik Şerhu İrşâdi’s-Salik fî Fıkhi İmami’l-Eimmeti Mâlik, I, 317. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, birinci baskı, Beyrut, 1995.)

BU KONUDAKİ GÖRÜŞ AYRILIĞININ SEBEBİ NEDİR?

“Haccı ve umreyi Allah için tamamlayın. Eğer engellenmiş olursanız, artık size kolay gelen kurbanı gönderin. Bu kurban yerine ulaşıncaya kadar başlarınızı tıraş etmeyin”(Bakara,2/196.) anlamındaki ayetin farklı şekillerde yorumlanmış olmasından kaynaklanmaktadır.

Hanefîler ayette geçen “engellenirseniz” ifadesinin mutlak oluşundan hareketle düşman dahil her türlü engelin ihsar sebebi olacağını söylemişlerdir.

Şâfiî ve Hanbelîler ise, ayetin, Hudeybiye barışında, müşriklerin Hz. Peygember’i umre yapmaktan engellemesi üzerine indiğini, dolayısı ile ayetteki “eğer engellenirseniz” ifadesini “eğer düşman tarafından engellenirseniz” şeklinde anlamak gerektiğini söylemişlerdir. (Şirbînî, II, 315.)

KAYNAK: Diyanet Hac İlmihali, DİB Yayınları, 2013, Ankara