Hacir Ne Demek?

Hacir ne demek? Kısaca anlamı nedir?

Sözlükte "engellemek, kısıtlamak, yasaklamak" anlamına gelen hacir, bir fıkıh terimi olarak, kişinin sözlü/malî tasarruflarından men edilmesi şeklinde tarif edilmiştir. Bu tariften de anlaşıldığı gibi, kişi hacredilmekle medenî haklardan istifade etme ve onları kullanma ehliyetini kaybetmiş olmaz; sadece elinde mevcut haczi caiz mallarında, özellikle alacaklılara zararlı olacak tasarruf yetkisi elinden alınmış veya kısıtlanmış olur. Hacir tedbiri konulan kimseye mahcûr denir.

Hacir, mahcûrun veya üçüncü şahısların yararlarının korunmasına yönelik bir tedbir olup, sebepleri; çocukluk, akıl hastalığı, bunama, sefahet, borç, kölelik ve ölüm hastalığı şeklinde sıralanabilir. Küçük, deli, bunak ve malını saçıp savuran sefihin hacredilmesi kendi yararını korumak sebebiyle; borçlu ve ölüm hastasının tasarruflarının kısıtlanması ise üçüncü şahısların haklarını korumak sebebiyledir.

Kendisini malî yönden korumak amacıyla hacir altına alınan küçük, deli, bunak ve sefihin tamamen kendi zararına olan tasarrufları geçersizdir; hibenin kabulü gibi tamamen yararına olan tasarrufları geçerli; diğer tasarrufları ise velî veya vasîsinin iznine tabidir.

Alacaklıların korunması gayesiyle, borçlunun hacir edilmesi Ebû Hanife'nin dışında kalan fakihlerce kabul edilmiştir. Borç nedeniyle hacir konulabilmesi için, alacaklıların talebi üzerine hâkim kararı alınması gereklidir. Borç sebebiyle hacir, borçlunun ağır borç yükü altına giren müflis olması veya ödeme gücü bulunduğu halde borcunu ödememesi halinde söz konusudur. Hanefîlerden Ebû Yusuf, Muhammed ile, İmam Malik ve Şafiî'ye göre, alacaklılarının talepte bulunması halinde hâkim, müflis borçluyu hacreder; alım-satım, tasarruf ve ikrardan meneder. Mirasçıların korunmasına matuf olarak, ölüm hastalığında bulunan kişinin tasarrufları ile kişinin malının 1/3'ünden fazlasını vasiyet etmesi kısıtlanmıştır. Bunların tasarrufları, mirasçılarının iznine bağlıdır. (bk. Maraz-i Mevt)