Hadîs-i şerifler ve onların rivayeti hususunda tavırlarını gördüğümüz İslam büyükleri, Peygamber Efendimiz'in "nesillerin en hayırlısı" diye övdüğü ashab, tabiîn ve tebeu't-tabiîn alimleridir. Bu büyük alimler, her konuda olduğu gibi hadislere saygı gösterme hususunda da örnek almamız gereken şahsiyetlerdir.

İki Cihan Güneşi Efendimiz'in emaneti olan sünnet hazinesini bize taşıyan İslam büyükleri, taşıdıkları hazinenin değerini ve önemini iyi bilirlerdi. Bu emaneti naklederken hatır ve hayalimize gel­meyecek titizlikler gösterirlerdi.

Abdullah İbni Mes'ûd hazretleri bize Rasûlullah Efendimiz'den 848 hadis rivayet etmiştir. Hadis rivayet ederken hata edebilirim düşüncesiyle “Rasûlullah şöyle buyurdu” demek­ten adeta korkar, gözleri yaşarır, boyun damarları şişer, alnından terler dökülmeye başlardı.

Tâbiîn alimlerinden hadis hafızı, kıraat âlimi ve hal ehli Muhammed İbni Münkedir hadis okumaya başlayınca gözyaşlarını tutamazdı. Talebeleri onun bu aşkına imrenmekle beraber kendini perişan etmesinden dolayı da üzülürlerdi.

Hasan-ı Basrî hazretlerinin çok sevdiği ve "Basra gençlerinin efendisi" diye andığı tâbiîn âlimlerinden Eyyûb es-Sahtiyanî büyük bİr hadis hafızıydı. Güzel yüzünden tebessümü hiç eksik etmeyen Eyyûb, hadis rivayet ederken, Peygamber sözünü nakletmenin sorumluluğunu düşünerek ağlamaya başlardı. Onun iki gözü iki çeşme ağlamasına bakan talebelerinin yüreği parçalanırdı.

Sünnet ocağı Medine'nin büyük âlimi İmam Malik hazretlerinin yanında Rasûlullah Efendimiz'den bahsedilince, O’na ve hadislerine duyduğu derin saygı sebebiyle birden rengi atar, adeta beli bükülürdü, kapısında bekleyen talebeleri görünce hizmetçisi dışarı çıkarak:

-Hadis okumak için mi, yoksa dînî bir mesele öğrenmek için mi geldiniz, diye sorardı.

Bekleyenler, dinî bir mesele soracaklarını söylerse, İmam Malik hemen yanlarına gelir, sorularına cevap verirdi. Şayet hadis öğrenmek için gelmişlerse, önce gusleder veya abdest alır, en güzel elbisesini ve cübbesini giyer, saçını tarar, sarığını sarar, üzerine güzel koku sürer, sonra da dışarı çıkarak kendisi için hazırlanan kürsüye derin bir huşû içinde otururdu. Ders bitinceye kadar yanan buhurdanlıktan etrafa yayılan güzel kokunun mânevî havasında hadis rivayetine devam ederdi. Bu davranışının hikmetini soranlara, hadislere duyduğu derin hürmet sebebiyle böyle yaptığını söylerdi. Yolda, ayakta veya bir başka yerde aceleye getirmek suretiyle hadis riva­yet etmeyi doğru bulmazdı. Yolda kendisine hadis soran öğrencilerini ikaz ederdi.

Abdurrahman İbni Mehdi (ö. 198/813), tebeu't-tâbiîn neslinin tanınmış hadis hafızlarından ve fıkıh alimlerinden biriydi. İbni Mehdî, derse başlarken talebelerine "Peygamber'in sesini bastıracak şekilde sesinizi yükseltmeyin"[1] ayetini okur, hadis dersi esnasında ses çıkarmamalarını isterdi. “Sağlığında Rasûlullah’ın sözünü dinlerken nasıl sükut etmek gerekirse, hadisleri okunurken de öyle davranmak gerekir.”derdi.

Hadîs-i şerifler ve onların rivayeti hususunda tavırlarını gördüğümüz bu İslam büyükleri, Peygamber Efendimiz'in "nesillerin en hayırlısı" diye övdüğü ashab, tabiîn ve tebeu't-tabiîn alimleridir. Hem o kutlu nesillere mensup olmaları hem de güzel dinimize ve Peygamber mirasına büyük hizmet etmeleri sebebiyle gönlümüzde müstesna yerleri vardır. Bu büyük alimler, her konuda olduğu gibi hadislere saygı gösterme hususunda da örnek almamız gereken şahsiyetlerdir.

[1] Hucurât, 2

İslam ve İhsan