Hangi melek ne yapar? Hangi melek sura üfler? Hangi melek vahiy meleğidir? Hangi melek doğa olaylarını düzenler? Koruyucu melekler hangileri? Yazıcı melekler hangileri? Kısaca melekler ve görevleri nelerdir?

Melek sözlükte, “haberci, elçi, güç ve kuvvet” gibi anlamlara gelir. Bunlar, Allah’ın emriyle çeşitli görevleri yerine getiren, yaratılış gayesine uygun olarak faâliyet gösteren, gözle görülmeyen nûrânî ve rûhânî varlıklardır. Yüce Allah

melekleri nurdan, cinleri ateşten ve insanı topraktan yaratmıştır. Meleklerin yaratılması insandan öncedir. (Bakara, 2/30.)

Kur’an-ı Kerim’de meleklere imanın farz olduğunu bildiren birçok âyet vardır:

“Peygamber, Rabbi tarafından kendisine indirilene iman etti, mü’minler de. Her biri Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine iman ettiler..” (Bakara, 2/177.)

“..Asıl iyilik Allah’a, ahiret gününe, meleklere, kitaplara ve peygambberlere iman edenlerin iyi amelidir.” (Bakara, 2/177.)

MELEKLERİN GÖREVLERİ NELERDİR?

Âyet ve hadislerde sayıları hakkında bir bilgi bulunmayan fakat pek çok oldukları anlaşılan meleklerin temel görevleri, Allah’a ibadet ve verilen görevlleri eksiksiz yerine getirmektir. Melekler görevleri bakımından aşağıdaki grupllara

ayrılarak incelenebilir:

• CEBRAİL (A.S)

Kur’an-ı Kerim’de, Rûhu’l-Emîn, Rûhu’l-Kudüs ve Rûh gibi adlarla da anılır. Allah ile peygamberleri arasında elçilik görevi yapar. Bütün peygamberlere Allah’ın vahyini bu melek getirmiştir. Cebrâil (a.s)’dan Kur’an-ı Kerim’de şöyle söz edilir:

“O (Kur’an’ı), uyarıcılardan olasın diye, senin kalbine Rûhu’l-Emîn indirmiştir.” (Şuarâ, 26 /193, 194.) “De ki: Onu, Rûhu’l-Kudüs, Rabbinin kattından, inananları güçlendirme, teslim olanlara yol gösterme ve bir müjde olmak üzere, gerçekle indirmiştir.” (Nahl, 16 /102. bk. Nahl, 102; Şuarâ, 193.)

• AZRAİL (A.S)

Görevi ölüm sırasında canlıların ruhunu almak olduğu için “melekü’l-mevt (ölüm meleği)” adıyla anılmıştır. Onun bu görevi Kur’an’da şöyle bildirir: “De ki; size vekil kılınan ölüm meleği canınızı alacak, sonra da Rabb’inize döndürüleceksiniz.” (Secde, 32/11 .)

• İSRAFİL (A.S)

Kıyametin kopması ve yeniden diriliş için olmak üzere iki defa sûra üfürmekle görevlidir. Kur’an-ı Kerim’de, canlı varlıkların sonu olan bu olay şöyle ifadesini bulur: “(Birinci) sûra üfürülmüş, artık Allah’ın diledikleri dışında, göklerde kim var, yerde kim varsa hepsi düşüp ölmüştür. Sonra sûra bir kere daha üfürülür. Onlar da hemen ayağa kalkarak beklleşirler.” (Zümer, 39/68.)

• MİKAİL (A.S)

Dünya ve dünya dışı bir takım fizik olayların, yağmur, rüzgâr ve ekinlerin bitmesi gibi oluşumların meydana gelmesinde görevli bir melektir. Kur’an-ı Kerim’de Mikâil (a.s)’dan şöyle söz edilmiştir: “Kim, Allah’a, meleklerine, peygamberlerine, Cibril’e ve Mikâil’e düşman olursa bilsin ki, Allah kâfirlerin düşmanıdır.” (Bakara, 2/98; bk. Nâziât, 79/5.)

DİĞER MELEKLER

Bu dört büyük melekten başka, çeşitli ibadet, taat ve işlerle görevli bir takım melekler daha vardır. Bunlardan özel görevleri bilinenlerin başlıcaları şunlardır:

• Kiramen Katibin ( Yazıcı Melekler )

Bunlara “kirâmen kâtibîn” denir. İnsanın sağında ve sollunda bulunan iki melektir. Sağdaki melek iyi iş ve davranışları, soldaki ise kötü iş ve davranışları yazmakla görevlidir. Bunlar kıyamet günü hesap sırassında

yapılan işlere tanıklık da edeceklerdir. Kur’an’da bu melekler hakkında şöyle buyurulur: “Sağında ve solunda oturan iki melek yaptıklarınızı yazmmaktadır. İnsan hiçbir söz söylemez ki, yanında hazır bir gözetleyici bullunmasın.” (Kâf, 50/17, 18.) “Şüphe yok ki, üzerinizde kesin, bekçiler, değerli yazıcılar vardır. Onlar yapmakta olduklarınızı bilirler.” (İnfitâr, /10-12 . bk. Zuhruf, 43/80.)

• Hamele-i Arş (Arşı Taşıyan Melekler)

“Hamele-i Arş” denilen bu melekler, arşın yükünü üstlenen meleklerdir. Âyette şöyle buyurulur: “Arşı yüklenen, bir de onun çevresinde bulunanlar Rablerini hamd ile tesbih ederler, O’na iman ederler..” (Mü’min, 40/12 .) “Melekler, onun çevresinde duracaklar, o gün Rabb’inin Arşı’nı onlardan başka sekiz tanesi taşıyacak.” (Hâkka, 69/17.)

Arşın taşıyıcıları olan bu melekler rivayete göre dört olup, yukarıdaki âyete göre kıyamet gününde bunların sayısı sekize çıkacaktır. Arşı yüklenmeleri; onu koruma ve yönetme ile görevli olduklarını ifade eder, ya da Cenâb-ı Hakk’a yakınlıkları ve şerefleri yüzünden böyle anılmışlardır. Ancak Kurr’an’da Arşın çevresini kuşatan meleklerin çok sayıda olduğu belirtilir. (Zümer, 39/ 75.) Arşı yüklenenlerle birlikte hepsine “kerûbiyyûn (Allah’a en yakın melekler)” denilir.

• Münker ve Nekir ( Sorgu Melekleri )

Ölümden sonra kabirde sorgu ile görevli iki melekttir. “Bilinmeyen, tanınmayan, yadırganan” anlamına gelen münker ve nekir, mezardaki ölüye, hiç görmediği, yadırgayacağı bir şekilde görünecekleri için bu adı almışlardır. Bu iki melek kabirdeki kişiye; “Rabbin kim? Peygamber’in kim? Kitabın ne?” diye soracaklar, alacakları cevaba göre ölüye iyi veya kötü davranacaklardır.

Bunların dışında meleklerin, savaşlarda mü’minlere yardım etmeleri,  Alllah’ı zikir ve tesbih etmeleri,Allah’a itâatları, peygamberlere dua etmeleri, insanları gözetlemeleri, mü’minler için dua etmeleri, bu iş ve görevler arassında sayılabilir.

CİN VE ŞEYTAN

Meleklerden ayrı olarak, yine latîf varlıklardan olan cinlerin varlığı Kitap ve sünnetle sabittir. Tekili cinnî olup, cânn kelimesi cin ile eş anlamlıdır. Gûl ve İfrît cinlerin değişik türlerindendir.

• Cin

Kur’an’a göre insan topraktan, cinler ise ateşten yaratılmıştır. “Cinleri öz ateşten yarattı.” (Rahmân, 55/15.) “Şüphe yok ki, biz insanı kuru çamurdan, şekillenmiş kara balçıktan yarattık. Cinleri de daha önce, zehirli ateşten yarattık.” (Hicr, 15/26 , 27.) Bu âyet cinlerin insan türünden önce yaratıldığını göstermektedir. Cinler yeryyüzünde bulunur, mü’minleri ve kâfirleri vardır. İnsanlar gibi, Allah’ın emir ve yasaklarıyla yükümlüdürler, kendilerine peygamberler gönderilmiştir. Kur’anı Kerim’de şöyle buyurulur: “Ey cin ve insan topluluğu! Size, içinizden, âyetlerimi anlatan ve şu (kıyamet) gününüzün geleceğini haber verip sizi uyaran peygamberler gelmedi mi?” (En’âm, 6/130.)

• Şeytan

Gözle görülmeyen fakat varlığı kesin olan, azgınlık ve kötülükte çok ileri giden ve insanları saptırmaya çalışan cinlere şeytan denir.

Kur’an’da, ilk şeytandan İblis diye söz edilir. Onun azmış, Rabbinin emrine isyan ederek sapıklığa düşmüş cinlerden olduğu bildirilir. “Hani biz melleklere Âdem’e secde edin demiştik. İblis dışında hepsi secde ettiler. O yüz çevirdi, büyüklük tasladı ve kâfirlerden oldu.” (Bakara, 2/34.) “İblis cinlerdendi; Rabbinin emrinden dışarı çıktı.” (Kehf, 18/50. Bu son âyet onun cinlerden olduğunu açıkça belirtir.)

İMAN İLE KÜFÜR MÜCADELESİ KIYAMETE KADAR SÜRECEK

Yeryüzünde iyi ile kötü, hayırla şer, imanla küfür arasındaki mücadele kıyamete kadar sürecektir. Daima iyiliğin yanında melek, kötülüğün arkasında da şeytan var olmaya devam edecektir. İnsanoğlu, Cenâb-ı Hakk’ın verdiği irade gücünü iyi yolda kullanmaya karar verir ve azmederse bu konuda Allah’ıın yardımı tecelli eder. Bu ameli işlemek için kendisinde güç ve kuvvet bulur. Şer ve kötülük yönünde karar verirse, şeytanın desteğini arkasında bulur.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi DÖNDÜREN - Delilleriyle İSLAM İLMİHALİ, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan