Hayrat Ne Demek?

Hayrât: Sevap kazanmak için yapılan hayırlı işler. Sevap için kurulan müessese anlarlarına gelmektedir. Tarihimiz boyunca yapılan bir çok yapı ve kurulan vakıflar hayrat amaçlı faaliyetlerdir.

HAYRAT KELİMESİNE ÖRNEKLER

Katıldığı muhârebelerin bir hâtırası olarak vücûdunda kırktan ziyâde yara taşıyan Çelebi Mehmed hakkında tarihçiler şöyle der:

‘‘Gazâlarda almış olduğu yaralar sebebiyle vaktinin ekserîsi hastalıkla geçmiştir. Bununla beraber gayretten geri kalmamış ve hizmetleri, Yavuz Sultan Selîm’in ve hem-nâmı olan Fâtih Sultan Mehmed’in icraatlerinin cihanşümûl zaferleri kadar büyük olmasa da, halli güç ictimâî kargaşayı bertaraf etmekteki dirâyeti sebebiyle onlar ayarında bir şahsiyettir. Çünkü buhran ve fitneyle darmadağın bir vaziyette ele aldığı devleti, tâkatlerin yetmeyeceği mihnet ve meşakkatlere katlanarak selâmete ulaştırmakla Osmanlı’nın ikinci kurucusu nâmıyla yâd edilmeye hak kazanmıştır. Birçok hayrâtın inşâsına vesîle olmuştur. Bursa’da yaptırdığı câmi, medrese, imâret ve Yeşil Türbesi hem sanat hem de hayır eserleridir.’’

*****

2. Bâyezîd-i Velî’nin, vakfiye, külliye, şifâhâne ve hayrât hizmetlerinin yanında İslâmî ilimlere ve kültüre verdiği ehemmiyet de çok büyüktür. Onun devri, Osmanlı kültür ve medeniyetinin temellerinin atıldığı bir zamandır. Meşhur İtalyan mîmar ve ressam Leonardo da Vinci, 2. Bâyezîd’e mektup yazıp İstanbul’daki câmi

ve diğer eserlerin plân ve projelerini bizzat yapmayı teklif edince, bu mektup Kubbealtı vezirleri arasında sevinç uyandırmıştı. Derin ve ince bir tasavvufî anlayışa sahip olan 2. Bâyezîd Han ise, bu teklifi reddederek şöyle dedi:

“–Şâyet bunu kabul edersek, ülkemizde üslûp ve ruh itibâriyle kilise mîmârîsinin mukallidi bir mîmârî hâkim olur, kendi İslâmî mîmârîmiz inkişâf edemez ve şahsiyet kazanamaz!..”

*****

Mîmarbaşı Koca Sinan'ın hayrât hizmetleri arasında iki mektebin bulunması ve vakfiyesinde burada okuyacak yetim çocukların giydirilmesi husûsundaki şartları da, onun aynı zamanda ilm ü irfâna verdiği kıymetin bir nişânesidir.