Hazreti Peygamber Devrinde Hadis Öğrenme Yolları

Hazreti Peygamber devrinde hadis öğrenme yolları

Hazreti Peygamber devrinde hadisler şu yollarla öğrenilirdi:

a. Müzakere

Sahabenin bir çoğu çeşitli işlerinden dolayı her zaman Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in yanında bulunamıyorlardı. Dolayısıyla O'nun söylediklerini ve yaptıklarını her zaman duyma veya görme imkânına da sahip değillerdi. Hadisi bizzat Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’den duyan sahabelerle müzakere ederek öğrenirlerdi. Enes b. Malik'in şu sözü bu hususa iş‏aret etmektedir:

"Bizler Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in yanında olduğumuz zaman işittiklerimizi kendi aramızda iyice belleyinceye kadar müzakere ederdik". Bu müzakere daha çok Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in mescidinde ve suffe denilen fakir ve kimsesiz sahabîlerin barındığı kısımda olurdu.

b. Ezberleme

Hazreti Peygamber devrinde hadisleri öğrenme ve nakletme yollarının en önemlilerinden biri de ezberleme idi. Bu ezberleme faaliyetinde Hazreti Peygamber'in "Biz'den bir hadis işitip de onu ezberleyen ve sonrada başkasına tebliğ eden kimsenin Allah yüzünü ağartsın"[1] şeklindeki hadisi etkili olmuştur.

c. Yazma

Daha önce de belirttiğimiz gibi Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in hadis yazımına müsaade etmesinden sonra, birçok sahabe ezberledikleri hadisleri yazıyla da tespit etmişler, hafızasına güvenemeyen bazıları ise yazma işine daha çok önem vermişlerdir.

d. İlim Meclisleri

Sahabe zaman zaman Hazreti Peygamber'in çevresine oturur, O'nu dinler, söylediklerini öğrenirdi. Genellikle namazlardan sonra yapılan bu toplantılarda bulunan sahabîler, O'nun emirlerini, tavsiyelerini, nasihatlerini dinlerler böylece hadisleri öğrenmiş olurlardı.

e. Soru Sorma

Soru sorma yöntemi sahabilerin hadis öğrenmelerinde etkili bir yol olmuştur. Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem kendisine sorulan sorulara cevap verirken onların bilgi ve anlayış seviyelerini dikkate alırdı. Tekrar tekrar soru sorulmasını önlemek için, sorulara etraflıca cevap verirlerdi.

Mesela herhangi bir yabanî hayvanın etinin yenilip yenilemeyeceğini soran bir kimseye, sadece o hayvanın eti hakkında değil, yabanî hayvanların hangilerinin etinin yenilip, hangilerinin yenilmeyeceğini de açıklarlardı.

f. Takip

Sahabe'den bazıları, Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in devamlı yanında bulunur ve O'ndan hadis öğrenirlerdi. Bunların en meşhuru Ebu Hureyre (r.a.)’dır. O, şöyle diyor: "Muhacir kardeşlerimiz çarşıda, ticarette, ensar kardeşlerimiz bağ, bahçe gibi malları başında çalışmakla meşgul oluyorlardı. Ebu Hureyre ise karın tokluğuna Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'e hizmet ediyor, onların görmediklerini görüp bilmediklerine şahid oluyordu."

[1] Tirmizî, İlim, 2628

İslam ve İhsan

Hadis Öğretmenin Fazileti

HZ. MUHAMMED (S.A.V.) KİMDİR?

HADİSİN SÖZLÜK VE TERİM ANLAMI

İslam ve İhsan

İslam, Hz. Adem’den Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen tüm dinlerin ortak adıdır. Bu gerçeği ifâde için Kur’ân-ı Kerîm’de: “Allâh katında dîn İslâm’dır …” (Âl-i İmrân, 19) buyurulmaktadır. Bu hakîkat, bir başka âyet-i kerîmede şöyle buyurulur: “Kim İslâm’dan başka bir dîn ararsa bilsin ki, ondan (böyle bir dîn) aslâ kabul edilmeyecek ve o âhırette de zarar edenlerden olacaktır.” (Âl-i İmrân, 85)

...

Peygamber Efendimiz (s.a.v) Cibril hadisinde “İslam Nedir?” sorusuna “–İslâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın Rasûlü olduğuna şehâdet etmen, namazı dosdoğru kılman, zekâtı vermen, Ramazan orucunu tutman, yoluna güç yetirip imkân bulduğun zaman Kâ’be’yi ziyâret (hac) etmendir” buyurdular.

“İman Nedir?” sorusuna “–Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe inanmandır. Yine kadere, hayrına ve şerrine îmân etmendir” buyurdular.

İhsan Nedir? Rasûlullah Efendimiz (s.a.v): “–İhsân, Allah’a, onu görüyormuşsun gibi kulluk etmendir. Sen onu görmüyorsan da O seni mutlaka görüyor” buyurdular. (Müslim, Îmân 1, 5. Buhârî, Îmân 37; Tirmizi Îmân 4; Ebû Dâvûd, Sünnet 16)

Kuran-ı Kerim, Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen ilahi kitapların sonuncusudur. İlahi emirleri barındıran Kuran ve beraberinde Efendimizin (s.a.v) sünneti tüm Müslümanlar için yol gösterici rehberdir.

Tüm insanlığa rahmet olarak gönderilen örnek şahsiyet Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) 23 senelik nebevi hayatında bizlere Kuran ve Sünneti miras olarak bırakmıştır. Nitekim hadis-i şerifte buyrulur: “Size iki şey bırakıyorum, onlara sımsıkı sarıldığınız sürece yolunuzu asla şaşırmazsınız. Bunlar; Allah’ın kitabı ve Peygamberinin sünnetidir.” (Muvatta’, Kader, 3.)

Tasavvuf; Cenâb-ı Hakkʼı kalben tanıyabilme sanatıdır. Tasavvuf; “îmân”ı “ihsân” gibi muhteşem ve muazzam bir ufka taşımanın diğer adıdır. Tasavvuf’i yola girmekten gaye istikamet üzere yaşayabilmektir. İstikâmet ise, Kitap ve Sünnet’e sımsıkı sarılmak, ilâhî ve nebevî tâlimatları kalbî derinlikle idrâk edip onları hayatın her safhasında vecd içinde yaşayabilmektir.

Dua, Allah Teâlâ ile irtibatta bulunmak; O’na gönülden yönelmek, meramını vâsıta kullanmadan arz etmek demektir. Hadisi şerifte "Bir şey istediğin vakit Allah'tan iste! Yardım dilediğin vakit Allah'tan dile!" buyrulmuştur. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1/307)

Zikir, bütün tasavvufi terbiye yollarında nebevi bir üsul ve emanet olarak devam edegelmiştir. “…Bilesiniz ki kalpler ancak Allâh’ı zikretmekle huzur bulur.” (er-Ra‘d, 28) Zikir, açık veya gizli şekillerde, belirli adetlerde, farklı tertiplerde yapılan önemli bir esastır. Zikir, hatırlamaktır. Allah'ı hatırlamak farklı şekillerde olabilir. Kur'an okumak, dua etmek, istiğfar etmek, tefekkür etmek, "elhamdülillah" demek, şükretmek zikirdir.

İlim ve hâl kelimelerinden oluşmuş bir isim tamlaması olan ilmihal (ilm-i hâl) sözlükte "durum bilgisi" demektir. Bütün müslümanların dinî bilgi ve uygulama bakımından ihtiyaç duyduğu, bir bakıma müslüman olmanın ve müslümanlığın icaplarını yerine getirmenin ön şartı durumundaki fıkhi temel bilgiler ilmihal diye anılmıştır.

İslam ve İhsan web sitesinde İslam, İman, İbadet, Kuranımız, Peygamberimiz, Tasavvuf, Dualar ve Zikirler, İlmihal, Fıkıh, Hadis ve vb. konularda güvenilir kaynaklardan bilgiye ulaşabilirsiniz.

Hazreti Peygamber Devrinde Hadis Öğrenme Yolları