Her Müslümanın okuması gereken kitaplar hangileridir? Müslüman hangi kitapları okumalıdır? İşte Müslümanların anlayışına göre okunması gereken üç kitap...

Rasûlullah (s.a.v), okuma ve yazmanın yaygın olmadığı bir cemiyet içinde zuhûr etmiş ümmî bir Peygamberdi. Daha önce ne bir kitap okumuş ne de herhangi bir yazı yazmıştı.[1] Bunun hikmeti, Kur’ân’ın kendisinden değil de Allah tarafından indirildiğini insanlara göstermektir. Fakat nübüvvet vazifesi verilip okumayı, araştırmayı, yazmayı teşvik eden, ilmi ve âlimleri medheden âyet-i kerimeler nâzil olunca İslâm ümmeti içinde son derece hızlı bir okuma yazma seferberliği başladı.

İLİM ÖĞRENMEK FARZ MIDIR?

Rasûlullah (s.a.v) ümmetini ilme teşvik ederek şöyle buyurdu:

“İlim öğrenmek her Müslümanın üzerine farzdır.” (İbn-i Mâce, Mukaddime, 17)

“Bir kimse, ilim elde etmek arzusuyla bir yola girerse, Allah o kişiyi cennetin yollarından birine sevkeder. Melekler yaptığından hoşnut oldukları için ilim öğrenmek isteyen kimsenin üzerine kanatlarını gererler. Göklerde ve yerde bulunan her şey, hatta suyun altındaki balıklar bile âlim için Allah’a istiğfar ederler. Âlimin âbide üstünlüğü, dolunayın diğer yıldızlara olan üstünlüğü gibidir. Âlimler, Peygamberlerin vârisleridir. Peygamberler, mîras olarak altın ve gümüş bırakmazlar; onlar ilmi miras bırakırlar. Kim bu mîrâsı alırsa, büyük bir nasip almış olur.” (Ebû Dâvûd, İlim, 1/3641; Tirmizî, İlim, 19/2682)

“Sadakanın en efdali, bir Müslümanın ilim öğrenip sonra da onu Müslüman kardeşine öğretmesidir.” (İbn-i Mâce, Mukaddime, 20)

“…İlim ve hikmet ehli ile birlikte olup alçak karakterli ve günahkâr tabiatlı kimselerden uzak duranlara ne mutlu!” (Ebû Nuaym, Hilye, III, 202-203)

 “Mü’min, sonunda varacağı yer Cennet oluncaya kadar, işittiği hiçbir hayra (ilme) asla doymaz.” (Tirmizî, İlim, 19/2686)

Rasûlullah (s.a.v) okuma yazma bilen sahâbîleri Medine’de Müslümanlara yazı öğretmeleri için vazifelendirmiştir. Abdullah bin Saîd, Ubâde bin Sâmit, Hafsa bint-i Ömer, Şifâ bint-i Abdullah yazı öğretmek üzere vazifelendirilen sahabilerdendi. (İslâm’a Giriş -Gençliğin İslâm Bilgisi-, s. 109)

ALİM KİMDİR?

Büyük İslâm âlimlerinden Fudayl bin Iyâz şöyle buyurur:

“Âlim, âmil (ilmiyle amel eden) ve muallim olan kişi, semâvâtın melekûtunda «Büyük» diye anılır.” (Tirmizî, İlim, 19/2685)

MÜSLÜMANLARIN OKUMASI GEREKEN ÜÇ KİTAP

Müslümanların anlayışına göre okunması gereken üç kitap vardır:

1- a) Kur’ân-ı Kerîm. Bu kitaptan doğan ilimler: Akâid, Fıkıh, Tefsir, Hadis, Kıraat, Tecvid vs.

2- b) Kâinat. Bu kitaptan doğan ilimler: Fizik, Kimya, Biyoloji, Matematik, Astronomi, Botanik, Coğrafya, Mühendislik bilimleri vs.

3- c) İnsan. Bu kitaptan doğan ilimler: Tıp, Psikoloji, Sosyoloji, Tarih, Antropoloji vs.

Dolayısıyla İslâm’da din ilmi, din dışı ilim diye bir ayrım söz konusu değildir. Kur’ân-ı Kerîm insanı ve tüm kâinatı incelemeyi emreder. Tüm ilimler, âyetleri anlamaya çalışmak sûretiyle Allah’a yönelmeyi ifade eder. Bu sebeple Kur’ân’ı, insanı ve kâinatı anlamaya yönelik ilimler bir arada yürütülmelidir.

Şunu da ifade eldim ki din ve ilim, insanın dışında ve ondan bağımsızdır. İnsan bunları icat edemez, sadece keşf veya idrâk eder.

[1] Ankebût, 48.

Kaynak: Dr. Murat Kaya, Ebedi Yol Haritası İslam, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan