Yapılışı bakımından haccın çeşitleri nelerdir? İfrad, Temettu ve Kıran nedir?

Hac, yapılışı itibariyle ifrad, temettü ve kıran olmak üzere üç çeşittir. Hacca gidecek olan kişi, hac menâsikini ne şekilde yerine getireceğini öğrenmelidir.

1. İfrad haccı: Hac mevsiminde önce hac için ihrâma girmek, haccı tamamladıktan sonra da tekrar ihrâma girerek umre yapmaktır. En faziletli olan hac şekli budur.

Bunu yapmak isteyen kimse, mikatta sadece hacca niyet eder. Niyet şöyledir: “Neveytül-hacce ve ehramtü bihî lillêhi teâlê. Lebbeyk allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lê şerîke leke lebbeyk. İnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke vel-mülk. Lê şerîke lek.” (Allahü Teala için hac etmeye ve hac ibadetine girmeye niyet ettim. Ben, senin emrine âmâdeyim ya Rabbi, emrine âmâdeyim! Emrine âmâdeyim, senin ortağın yoktur, Emrine âmâdeyim. Hamd, nimet ve mülk senindir, ortağın yoktur.)

İfrad haccını yapan kimse Mekke-i Mükerreme’ye varıp kudüm tavafını yaptıktan sonra ihrâmlı olarak durur. Zamanı gelince hac menasikini yapar. Hac menasikini bitirdikten sonra ihrâmdan çıkar. Sonra Harem mıntıkasının dışına çıkarak, umre için niyet eder, ihrâma tekrar girer ve umresini yapar.

2. Temettü haccı: Hac aylarında önce umre için ihrâma girmek, umreyi yapıp ihrâmdan çıktıktan sonra hac mevsiminde Mekke’de ya da kendisine en yakın mikâtta tekrar ihrâma girerek hac yapmaktır. Hanbeli mezhebine göre en faziletli hac çeşididir.

Bunu yapmak isteyen kimse, mikatta sadece umreye niyet eder. Niyet şöyledir: “Neveytül-umrate ve ehramtü bihê lillêhi teâlê. Lebbeyk allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lê şerîke leke lebbeyk. İnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke vel-mülk. Lê şerîke lek” (Allahü teala için umre yapmaya ve umre ibadetine girmeye niyet ettim...)

Temettü’ haccını yapan kimse, Mekke-i mükerremeye varınca; umre için tavaf ve sa’y yapar, sonra tıraş olup ihrâmdan çıkar. Zamanı gelince; bulunduğu yerde sadece hacca niyet ederek ihrâma girer ve haccını yapar. Bu şekilde temettü’ haccını yapan kimsenin, kurban kesmesi vacipdir. Çünkü temettü’ haccını yapan, umre ile hac ibadetleri arasında ihrâm yasaklarından mu­af sayılma gibi bir fayda elde etmiştir.

3. Kıran haccı: Hac mevsiminde, bir tek ihrâm ve bir tek niyetle önce umre sonra da haccı, ihrâmdan çıkmaksızın birlikte yapmaktır. Hanefi mezhebine göre en faziletli olan hac çeşidi budur.

 Bunu yapmak isteyen kimse, mikatta hem hac hem de umreye niyet eder. Niyet şöyledir: “Neveytül-hacce vel-umrate ve ehramtü bihimê lillêhi teâlâ. Lebbeyke lê şerîke leke lebbeyk. İnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke vel-mülk. Lê şerîke lek” (Allahü teala için hac ve umre yapmaya ve hac ile umre ibadetlerine girmeye niyet ettim...)

Kıran haccını yapan kimse; Mekke-i mükerremeye varıp kudüm tavafını yaptıktan sonra ihrâmlı olarak durur. Sonra zamanı gelince, hac menâsikini yapar. Bu durumda umre menâsiki de hac menasikinin içine girer. Dolayısıyla ayrıca umre menâsikini yapması gerekmez. Kıran haccını yapan kimsenin de, bu kolaylıktan dolayı kurban kesmesi vacibdir.

Kaynak: Hasan Serhat Yeter, FIKIH 1 (Şafii Mezhebi), 2017

İslam ve İhsan