İhrama Girerken Şart Koşulabilir mi?

Bir kimse, ihrama girdikten sonra düşman engeli, hastalık, parasını yitirip çaresiz kalmak gibi sebeplerden dolayı hac ibadetine/yolculuğuna devam edememesi halinde, kurban kesmeksizin ihramdan çıkmayı şart koşabilir mi?

Hanefî ve Malikî mezheplerine göre ihrama girerken böyle bir şart koşmak caiz değildir. İhramlı iken hacca devam etmeye imkan bulamayan kimse ihsar hükümlerine tabidir. (İbnü Hümâm, II, 178.)

Hanbelî mezhebine göre böyle bir şart koşulabilir. Bir kimse ihrama girerken “Eğer bir engel beni hac veya umremi tamamlamaktan alıkoyarsa ihramdan çıkacağım yer, engellendiğim yerdir” diye şart koşarsa bu şart geçerlidir. Dolayısıyla bu kimse muhsar olması halinde ihsâr hedyi kesmeksizin tıraş olarak ihramdan çıkabilir. Yarıda bıraktığı hac veya umreyi kaza etmesi de gerekmez. (Makdisi, eş-Şerhu’l-Kebîr, IV, 607.9)

Bu görüşün dayanağı Hz. Aişe’nin rivayet ettiği şu hadistir:

“Resülullah (s.a.s.) Dubâ’a binti’z-Zübeyr’in yanına girdi ve ona,

- “Herhalde sen Hac yapmayı istiyorsun?” dedi. Dubâ’a,

- “Vallahi, hastayım. (Hac yolculuğuna çıkarsam yarıda bırakmak zorunda kalabilirim)” diye cevap verdi. Bunun üzerine Resülullah ona,

“Hacca niyet et ve şart koş. (İhrama girerken) ‘Ey Allahım! İhramdan çıkacağım yer, beni devam etmekten alıkoyduğun yerdir’ de” buyurdu. (Buhârî, Nikah, 15, VI, 122-123.)

Şafiî mezhebine göre; sadece hastalık sebebi ile muhsar olunması halinde kurban kesmeden ihramdan çıkmak şart koşulabilir. Düşman engellemesi ve benzeri diğer sebeplerle muhsâr olan kimsenin şart koşması geçerli değildir. Çünkü konu ile ilgili hadiste sadece hastalık engeli söz konusu edilmektedir. (Şîrâzî, II, 821. Şirbîn, II, 319.)

KAYNAK: Diyanet Hac İlmihali, DİB Yayınları, 2013, Ankara