İhsar ve Fevat Nedir?

İhsar ve fevat nedir? İhsar sebebiyle ihramdan çıkılır mı? Haccı kaçıran kimse ne yapmalıdır?

İslam’a göre hacdan engellenme (ihsâr) ve haccı kaçırma (fevât).

İHSAR NEDİR?

Hac veya umre yapmak üzere ihrama girdikten sonra, herhangi bir sebeple tavaf ve vakfe yapma imkânının ortadan kalkmasına “ihsâr” denir. Hanefîlere göre düşmanın engellemesi, savaş yüzünden yolların kapanması, hastalık, parasız kalmak, kadının yanındaki mahreminin ölmesi gibi hac yolculuğuna devam etmeyi ve dolayısıyla tavaf ve vakfeyi önleyen her türlü engel “ihsâr sebebi” sayılır. Şâfiler’e göre ise ihsâr, yalnız düşmanın engellemesi ile meydana gelir.

İhrama ancak hac veya umre yapmak üzere girildiği için, çıkış da hac veya umre yapılarak olabilir. Hac ve umre yapması engellenen ihramlı kişi ise, sadece umre veya ifrad haccına niyet etmişse bir kurban, eğer kıran haccı için ihrama girmişse iki tane kurban keser. Buna “ihsar hedyi” denir ve Harem bölgesinde kesilmesi gerekir. Kurban kesilince kişi ihramdan çıkmış sayılır.

Şâfiler’e göre ise ihsar kurbanı, ihsara uğrayan kimsenin bulunduğu yerde kesilir ve bu kişi tıraş olmadıkça ihramdan çıkmış olmaz.

İhsar yüzünden yapılamayan hac ve umrenin kaza edilmesi gerekir. Hac için ihrama girenler bir hac ve bir umre; kıran haccı için ihrama girmiş olanlar, bir hac ve iki umre; yalnız umre için ihrama girmiş olanlar ise, sadece bir umre kaza ederler.

Şâfiler’e göre farz veya vâcip çeşidine giren hac veya umreden engellenen kişi, bunlardan hangisi için ihrama girmişse onun kazası gerekir. Nâfile hac veya umreden engellenme durumunda ise kaza gerekmez.

FEVAT NEDİR?

Hac yapmak üzere ihrama giren kişinin Arafat vakfesine yetişememesi, vakfe süresi içinde bir an da olsa Arafat’ta bulunamamasıdır. Özürlü veya özürsüz olarak, arefe günü zevalden itibaren, bayram gecesi, tan yeri ağarıncaya kadar, kısa da olsa bir süre Arafat’ta bulunamayan kişi o yılın haccını kaçırmış olur. Böyle bir duruma düşen kimse;

a) İfrad haccı yapmak üzere ihrama girmişse, umre yaparak ihramdan çıkar ve daha sonraki yıllarda haccı kaza

b) Temettu’ haccı yapmak üzere ihrama girmişse, önce umre yapıp, ihramdan çıkmış olması gerekir. Bundan sonra, arefe günü öncesinde, hac için yeniden ihrama girmişse, vakfeye yetişemediği için temettu’ haccı bozulur ve şükür kurbanı gerekmez. Bu durumda bir umre daha yaparak ihramdan çıkar. Daha sonraki yıllarda sadece bir hac kaza etmesi gerekir.

c) Kıran haccı yapmak üzere ihrama girmiş ve vakfenin kaçırılmasından önce umrenin tavaf ve sa’yini yapmış bulunursa, temettu’ haccında olduğu gibi, ikinci bir umre daha yaparak ihramdan çıkar. Eğer umre tavafını ve sa’yini yapmamışsa, önce umre ihramından çıkmak için tavaf ve sa’y yapar; sonra hac ihramından çıkmak için, ikinci defa tavaf ve sa’y yapar ve tıraş olup ihramdan çıkar. Kıran haccı tamamlanmadığı için şükür kurbanı gerekmez. Daha sonraki yıllarda sadece bir hac kaza

Hanefîlere göre vakfeye yetişemediği için, haccı kaçıranların, ihramdan çıkmak için ayrıca kurban kesmeleri gerekmez. Çünkü bu duruma düşen kişilerin, ihramdan çıkmak için yaptıkları ek umreler, hacdan engellenme (ihsar) durumuyla karşılaşanların kestikleri “hedy” kurbanı yerinde sayılır. Diğer üç mezhebe göre ise, kaza edilen hacda kurban kesmek vâciptir.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları