İman Esasları
İslam dininin iman esasları nelerdir? Ehl-i Sünnet’e göre inanç esasları nedir? İman esasları kısaca...
Kur’ân, bütün dînî ilimlerin kaynağıdır. Ehl-i Sünnet’e göre inanç esasları; Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe ve kadere îmândır. Kur’ân-ı Kerîm’de inanç esaslarını topluca ve ayrı ayrı bildiren çok sayıda âyet-i kerîme vardır. Husûsiyetle Allah’a îmânla ilgili âyetler Kur’ân’ın pek çok yerinde vardır.
İMANIN ESALARI NELERDİR?
Bazı âyetlerde Allah’a ve Peygamberi Muhammed’e îmân edilmesi emredilir:
“Ey îmân edenler! Allah’a ve Peygamberine îmân edin!” (Nisâ, 4/136. Ayrıca bk. Hadîd, 57/7; Teğâbün, 64/8).
“Allah’a ve Allah’a inanan ümmî Peygamberi rasûlüne îmân edin!” (A’râf, 7/158) vb. âyetler bunlara misâldir.
Bazı âyetlerde Allah’a ve âhirete îmân bildirilir:
“Allah’a ve âhiret gününe inananlara, elbette büyük bir ecir vereceğiz” (Nisâ, 4/162) âyeti gibi.
Bazı âyetlerde îmân esaslarından üçü bir arada zikredilir:
“Kim, Allah’a, meleklerine, peygamberlerine, Cebrâîl’e ve Mîkâîl’e düşman olursa bilsin ki Allah da kâfirlerin düşmanıdır” (Bakara, 2/98) âyeti gibi.
Bazı âyetlerde dördü bir arada zikredilir:
“Peygamber, Rabbi tarafından kendisine indirilene îmân etti, mü’minler de îmân ettiler. Onlardan her biri Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine îmân ettiler” (Bakara, 2/285) âyeti gibi.
Bazı âyetlerde beşi bir arada zikredilir:
“Gerçek iyilik, yüzlerinizi doğu ve batı tarafına çevirmeniz değildir. Asıl iyilik, o kimsenin iyiliğidir ki; Allah’a, âhiret gününe, meleklere, Kitab’a ve peygamberlere inanır.” (Bakara, 2/177).
“Ey îmân edenler! Allah’a, Peygamberi’ne, Peygamberi’ne indirdiği Kitab’a ve daha önce indirdiği kitaba îmân edin. Kim Allah’ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve âhiret gününü inkâr ederse tam manasıyla sapıtmıştır” (Nisâ, 4/136) âyetleri gibi.
Îmân esaslarını topluca bildiren âyetlerde en fazla beşinin bir arada zikredildiğini görüyoruz. “Kadere îmân” bunlarda zikredilmiyor. Ehl-i Sünnet “Kader”e îmânı da, îmân esaslarına ilave etmiştir. Zira “Cibrîl Hadisi” diye meşhur olan bir sahih hadiste Hz. Peygamber îmân esaslarını altı madde olarak bildirmiştir:
Bu hadiste, yukarıdaki âyetlerde geçen beş maddeye “Hayrı ve şerri ile kadere îmân” ilâve edilmiştir.[1]
Esasen Allah’ın ilim, irâde, kudret ve tekvîn sıfatlarına îmân, kadere îmânı da gerektirmektedir. İnsanı da, insanın hayır olsun şer olsun her türlü fiillerini de Allah’ın yarattığını bildiren çok sayıda âyet-i kerîme vardır:
“De ki; Allah, her şeyin yaratıcısıdır.” (Ra’d, 13/16)
“Sizi, gökten ve yerden rızıklandıran Allah’tan başka yaratıcı var mı?!”
(Fâtır, 35/3)
“Her şeyi yaratıp ona bir nizâm veren ve mahlûkâtın mukadderâtını tayin eden Allah, yüceler yücesidir.” (Furkân, 25/2)
“Biz, her şeyi bir ölçüye (kadere) göre yarattık” (Kamer, 54/49) vb. âyetler bunlardan bazılarıdır.
Ehl-i Sünnet âlimleri, bu âyetlere ve Hz. Peygamber’in bazı hadislerine istinâden îmân esaslarını altı madde olarak benimsemişlerdir.
[1] Müslim, Îmân, 1; Ebû Dâvûd, Sünnet, 15; Tirmizî, Îmân, 4; İbn Mâce, Mukaddime, 9; Ahmed b. Hanbel, I, 51 vd.
Kaynak: Prof Dr. Mehmet Bulut, Delilleriyle İslam Akaidi, Erkam Yayınları