İmanda Artma veya Eksilme Mümkün müdür?

İmanın artması veya eksilmesi söz konusu mudur?

İmanın artması ve eksilmesi konusuna iki açıdan bakılabilir:

a. İman, inanılması gereken hususlar yönünden artmaz ve eksilmez. Çünkü bir kimse inanılacak esasların hepsini kabul etse, fakat meleklere inanmasa veya namazın farzolduğuna ya da zinanın haram olduğuna inanmasa iman etmiş sayılmaz. İman edilecek esasların birini kabul etmeme durumunda iman gerçekleşmiş olmaz. Dolayısıyla imanın artıp eksilmesi de söz konusu olmaz. Herkes aynı şeylere iman etmekle yükümlüdür. İnanılacak esaslar konusunda alimle cahil, kadınla erkek, Peygamberle Peygamber olmayan arasında hiçbir fark yoktur. İmam Ebu Hanife bu konuda şu güzel açıklamayı yapmıştır: “İman artmaz, eksilmez. Çünkü imanın artması, ancak küfrün eksilmesiyle; imanın eksilmeside küfrün artmasıyla mümkün olabilir. Bir şahsın aynı anda hem mü’min, hem de kâfir olması ise yanlış bir düşünce şeklidir.” (Ali el- Kâri, Şerhu’l- fıkhı’l- Ekber, s. 79)

b. İman, nitelik yönünden artma ve eksilme gösterebilir. Kiminin imanı kuvvetli ve olgun, kiminin zayıftır. Kiminin ki “ilme’l yakin” (İşitmeye ve düşünmeye bağlı bilgi ve inanç) derecesindedir, kiminin de “ayne’l yakin” (görmeye dayanan bilgi ve inanç ) veya “hakka’l- yakin” (yaşamaya, gönülde duymaya dayalı bilgi ve inanç) derecesindedir. İmanda bu çeşit bir artma ve eksilmenin olduğu, ayet ve hadislerde de bildirilmektedir. Mesela İbrahim aleyhisselâm ölüleri nasıl dirilttiğini göstermesini Allah’tan istemiş, Yüce Allah’ın “İnanmadın mı?” sorusuna, “Hayır, inandım, fakat kalbimin mutmain olması için görmek istedim”(Bakara Sûresi, 260) cevabını vermiştir. Böylece, Allah’ın ölüleri nasıl dirilttiğini gördükten sonraki onun imanı, öncekinden daha kuvvetli olduğu ortaya konulmuştur.

Kur’an-ı Kerim’deki:

اِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذينَ اِذَا ذُكِرَ الّٰلُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَاِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ اٰيَاتُهُ زَادَتْهُمْ ايمَانًا

“Müminler ancak Allah anıldığı zaman yürekleri titreyen, Allah’ın ayetleri kendilerine okunduğu zaman imanlarını artıran kimselerdir.”(Enfâl Sûresi, 2) ayeti yanı sıra imanın artıp eksildiğini ifade eden diğer ayetler(Ali İmran Suresi, 173, Ahzab Suresi 22 Fetih Suresi, 4) ve hadisler, imanın sayı ve hacim bakımından artıp eksilmesini değil keyfiyet bakımından kuvvetli veya zayıf oluşunu göstermektedir.

Kaynak: İslam Akaidi, Erkam Yayınları