İnfitâr, "yarılmak" mânâsına geliyor. Göğün yarılmasından (infitar) bahsettiği için bu isimle anılmıştır. Bu sûre ile önceki Tekvir sûresi kıyamet günü ve o günde olacak korku verici büyük hadiselerle ilgilidir. Peygamberimiz, gözüyle görüyormuşçasına kıyameti anlamak isteyen kişinin Tekvir, İnfitar ve İnşikak surelerini okumasını söylemiştir.

Kıyametin dehşetli hâlini gözler önüne seren sûreyi kurrâ hâfızların reisi, merhum Abdurrahman Gürses Hoca, "İstanbul tavrı" ile okuyor. Yazının son kısmada ise İstanbul tavrıyla ilgili birkaç notu yine Abdurrahman Gürses Hoca'nın talebelerinden Yrd. Doç. Dr. Fatih Çollak hocanın kaleminden okuyacaksınız.

İNFİTAR SÛRESİ

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ

إِذَا السَّمَاء انفَطَرَتْ * وَإِذَا الْكَوَاكِبُ انتَثَرَتْ * وَإِذَا الْبِحَارُ فُجِّرَتْ * وَإِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ * عَلِمَتْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ وَأَخَّرَتْ * يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ * الَّذِي خَلَقَكَ فَسَوَّاكَ فَعَدَلَكَ * فِي أَيِّ صُورَةٍ مَّا شَاء رَكَّبَكَ * كَلَّا بَلْ تُكَذِّبُونَ بِالدِّينِ * وَإِنَّ عَلَيْكُمْ لَحَافِظِينَ * كِرَامًا كَاتِبِينَ * يَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ * إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ * وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ * يَصْلَوْنَهَا يَوْمَ الدِّينِ * وَمَا هُمْ عَنْهَا بِغَائِبِينَ * وَمَا أَدْرَاكَ مَا يَوْمُ الدِّينِ * ثُمَّ مَا أَدْرَاكَ مَا يَوْمُ الدِّينِ * يَوْمَ لَا تَمْلِكُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَيْئًا وَالْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ

Gök yarıldığı zaman, ﴾1﴿ Yıldızlar saçıldığı zaman, ﴾2﴿ Denizler kaynayıp fışkırtıldığı zaman, ﴾3﴿ Kabirlerin içindekiler dışarı çıkarıldığı zaman, ﴾4﴿ Herkes yaptığı ve yapmadığı şeyleri bilecek. ﴾5﴿ Ey insan! Seni yaratan, şekillendirip ölçülü yapan, dilediği bir biçimde seni oluşturan cömert Rabbine karşı seni ne aldattı? ﴾6-8﴿ Hayır, hayır! Siz hesap ve cezayı yalanlıyorsunuz. ﴾9﴿ Halbuki üzerinizde muhakkak bekçiler, değerli yazıcılar vardır. ﴾10-11﴿ Onlar yapmakta olduklarınızı bilirler. ﴾12﴿ Şüphesiz, iyiler Naîm cennetindedirler. ﴾13﴿ Şüphesiz, günahkârlar da cehennemdedirler. ﴾14﴿ Hesap ve ceza günü oraya gireceklerdir. ﴾15﴿ Onlar oradan kaybolup kurtulacak da değillerdir. ﴾16﴿ Hesap ve ceza gününün ne olduğunu sen ne bileceksin? ﴾17﴿ Evet, hesap ve ceza gününün ne olduğunu sen ne bileceksin? ﴾18﴿ O gün kimse kimseye hiçbir fayda sağlayamayacaktır. O gün buyruk, yalnız Allah'ındır. ﴾19﴿

İSTANBUL TAVRI HAKKINDA BİLGİ

“Okunan kitap” vasfına sahip olan Kur’an-ı Kerim’in kendine özgü bir çerçevede okunuşu genel olarak “tilâvet” kelimesiyle ifade ediliyor. Tilâvet tecvid kurallarının icrâsıyla, güzel ses ve musiki eşliğinde sesli olarak gerçekleşen bir okumadır ve yalnız Kur’an’a hastır. [2]

Başlangıçtan günümüze kadar Müslümanlar arasında bu çerçevede gerçekleşen Kur’an tilâvetinde muhatapların hançere yapıları, konuştukları dilin fonetiği, milliyetlerine özgü ses vb. özellikler farklı iki temel yorumun ortaya çıkmasına sebep olmuş. Kur’an tilâvetinde “tavır” olarak nitelendirilen bu farklı yorumdan biri Mısır merkezli Arap, diğeri İstanbul merkezli Türk tavrı. Arap diliyle inen Kur’an’ın bu dilin ses fonetiği ve kalıpları çerçevesinde Arap tavrı üzere okunması ne kadar tabiî bir olgu ise, farklı hançere yapısına ve kendilerine özgü ses özelliklerine sahip gayr-ı Arap Müslümanlar tarafından kendilerine has bir tavırla kıraat edilmesi de o kadar tabiî bir hadise. Zira Kur’an’ın indiği dilde bu dilden kaynaklanan ve Hz. Peygamber’in Allah (cc)’tan aldığı ruhsata dayalı olarak ortaya çıkan kıraat farklılıklarına gösterilen müsamaha ve verilen ruhsatın, milliyeti Arap olmayanların kendi tavırlarıyla Kur’an okumalarına gösterilmeyeceğini, onların böyle bir ruhsattan mahrum edileceğini düşünmek mümkün değildir.

Türk milleti de İslâm ile müşerref olduğu tarihten günümüze uzanan süreçte hançere yapıları, kendilerine has ses fonetiği ve musiki çizgileriyle bir Kur’an tavrı oluşturmuştur.

İSTANBUL TAVRININ GENEL KARAKTERİSTLİĞİ

1. Kur’an’a yakışmayan icrâ tavırlarından (mevlid, kaside, gazel, ilâhi vs. mûsiki formatlardan) uzaktır.
2. Tilâvette hâkim ve öncelikli unsur tecvid kurallarının hakkıyla icrasıdır.
3. Okuyuş esnasında ifrat ve tefrit söz konusu değildir; harflerin mahreç ve sıfat değerlerinde aşırılık veya bu noktada bir ihmâl söz konusu değildir.
4. Tilâvet seyirlerinin (tahkik, tedvir, hadr) icrâsında med vs. ölçülere riâyet esastır.
5. Tilâvet Türk musikisin birbirinden güzel ve zengin makamları ve maharetle seslendirilen gırtlak nağmeleriyle icrâ edilir.
6. Ana makamlardan ara, ara makamlardan ana makamlara geçişlerde makamlar arası yakınlık ve uyum, daldan dala atlayan nâzenin geçkiler esastır.
7. Akıcı ve tatlı bir tilâvet hâkimdir.
8. Bir başka tavrı taklit etmekten uzaktır.
9. Pes ve tiz perdeler arasında tedrîcilik ve tenâsüb esastır.
10. Durak mahallerinde askılı (uzun aralı) okuma söz konusu değildir.
11. Tilâvette tecvid lokomotif, makam vagon mesabesindedir.
12. Merkezi İstanbul olan bu tavrın en güzide temsilcileri İstanbul’da yetişmiş, Anadolu’dan bu şehre gelen hâfızlar onlardan istifade etmiştir.

Dipnotlar: [1] İnfitar Sûresi'nin meâli Diyanet İşleri Başkanlığı'nın hazırlamış olduğu Kur'ân portalından temin edilmiştir. bkz: www.kuran.diyanet.gov.tr [2] Kur'ân Tilavetinde İstanbul Tavrı, Yrd. Doç. Dr. Fatih Çollak, detaylı bilgi içi bkz: www.kuranakademi.com

İslam ve İhsan