İran’ın Güney Kafkasya’da Bozulan Hesapları
İran’ın, Azerbaycan’ın alan açmasıyla İsrail tarafından çevrelenmeye çalışıldığı iddiaları doğru mu peki? Bakü işgal devletine üs verdi mi?
Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki ihtilafın Azerbaycan lehine son bulmasının ardından Kafkasya’da tansiyon bu sefer de Azerbaycan-İran ihtilafı sebebiyle yükseldi. Mesele aslında kadim bir mesele. Yeniden depreşmesinin gerekçesi Azerbaycan'ın, Ermeni işgalinden kurtarılan bölgeye gönderilen İran tırlarını kontrolüyle başladı. İran buna Azerbaycan sınırında “Hayber Fatihleri” adını verdiği büyük çapta askeri bir tatbikatla cevap verdi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, bölgenin Ermeni işgali altında olduğu dönemde yapılmayan bu tatbikatın neden şimdi yapıldığını sordu. İran, tatbikat adından da belli olacağı üzere mesajın Azerbaycan’a değil, İsrail’e yönelik olduğunu ileri sürdü. Bakü yönetiminin İsrail ile olan yakınlaşmasını gerekçe göstererek Azerbaycan topraklarından İsraillilere askeri üs verildiğini, bu üslerin İran’a yönelik saldırılarda kullanılacağını, tatbikatların da bu türden saldırılara cevap vermeye yönelik bir hazırlık olduğunu iddia etti.
İran’ın, Azerbaycan’ın alan açmasıyla İsrail tarafından çevrelenmeye çalışıldığı iddiaları doğru mu peki? Bakü işgal devletine üs verdi mi?
Evet, Azerbaycan İsrail ilişkileri son derece iyi. Hatta Karabağ zaferinde Türk İHA ve SİHA’ları kadar İsrail’in kamikaze dronların etkisi biliniyor. Taraflar arasında çok ciddi silah alış-verişi var. Ama buna rağmen Bakü İsrail’e üs verildiği iddialarını kesinlikle yalanlıyor ve “yok böyle bir şey” diyor. İddialarını ispat etmeye davet ediyor İran’ı.
“İSRAİL BİZİ KAFKASLARDAN VURACAK” İDDİASI
Aslında Tahran yönetiminin, “İsrail bizi Kafkaslardan vuracak” gerekçesini ileri sürse de rahatsızlığının ardındaki nedenler biliniyor. Azerbaycan’ın Karabağ zaferi öncesine kadar İran ve Ermenistan lehine olan statükonun bozulmasından yaşadığı travmayı Tahran bir türlü atlatamadı. İran, zaferi kabullenmekte zorlanıyor. Kafkaslardaki yeni statükonun, Türkiye ve Azerbaycan’a önemli fırsat kapıları aralarken kendisi açısından, sosyo-ekonomik, jeopolitik yönüyle birçok kayıpları ve riskleri beraberinde getireceğini düşünüyor.
Karabağ zaferi sonrası Türkiye, Azerbaycan, Pakistan yakınlaşması, sonrasında bu üçlüye bir de Katar’ın katılması, müttefiklerin bölgede ortak tatbikatlar yapmaları, Afganistan’da Taliban’ın yönetimi ele geçirmesi İran’ı son derece rahatsız eden gelişmelerdi.
İSRAİL TEHDİDİ
Dolayısıyla Kafkaslarda Azerbaycan ile İran arasındaki yükselen tansiyonunun gerekçesi olarak Tahran “İsrail tehdidini” öne çıkartmaya çalışsa da mesele daha çok Azerbaycan’ın Karabağ zaferiyle ilintili. Özellikle İran’daki Fars milliyetçisi çevrelerde neden olduğu hazım problemiyle alakalı yaşanan gerilim. Azerbaycan-İran ihtilafı daha da büyür mü? Tahran yönetimi ülke içindeki Fars milliyetçisi çevrelerin söylemi ile hareket ederse durum ciddileşebilir. Zira Bakü yönetimi de bu sefer alttan almayacak gibi duruyor. Sonuç olarak Güney Kafkasya’daki yüksek tansiyonu düşürmek biraz zaman alacak gibi duruyor.
Kaynak: Beytullah Demircioğlu, Altınoluk Dergisi, Sayı: 429