İslam'da Çocukların Anne Babalarına Karşı Görevleri

Dinimize göre çocukların anne babalarına karşı görevleri ve sorumlulukları nelerdir?

Hem Kur’ân-ı Kerîm’de hem de hadislerde çoğunlukla Allah’a kulluk vecîbesinin hemen ardından ana babaya saygılı olma ve iyi davranmanın bir görev olduğuna dikkat çekilir. (meselâ bk. el-En‘âm 6/151-153; el-İsrâ 17/22-37)

ANNE BABAYA SAYGI

Meryem sûresinde Hz. İbrâhim ile babası Âzer arasındaki bir diyalogu aktaran âyetler (19/41-88), evlâdın ebeveynine karşı saygısına bir örnek oluşturması bakımından ilgi çekicidir. Burada Hz. İbrâhim Âzer’e her sözünün başında “babacığım” diye hitap eder; babası müşrik olmasına, son derece kaba ve tehdit edici ifadeler kullanmasına rağmen yine de o saygısını koruyarak, “Selâm olsun sana! Rabbimden senin için af dileyeceğim” der.

EN ÖNEMLİ AMELLER

Hz. Peygamber de en önemli amelleri, Allah katındaki değerine göre, “Vaktinde kılınan namaz, ebeveyne iyilik ve Allah yolunda cihad” (Buhârî, “Edeb”, 1; Müslim, “Îmân”, 137) şeklinde sıralamıştır.

BÜYÜK GÜNAHLAR

Çok meşhur bir hadiste, “kebâir” (büyük günahlar) diye bilinen başlıca kötülüklerin en büyükleri, “Allah’a ortak koşmak, ebeveyne âsi olmak ve yalan yere şahitlik yapmak” (Buhârî, “Edeb”, 1; Müslim, “Îmân”, 143, 144) şeklinde ifade edilmiştir.

ÇOCUKLARIN ANNE BABAYA KARŞI SORUMLULUKLARI

Ana babaya iyilik edip onları incitmekten kaçınmanın önemine dair pek çok âyet ve hadisin yanında, ahlâk kitaplarında da konuya büyük önem verilmiş; onların, birer insan olarak tabii haklarının yanında; evlâtların onlara karşı yerine getirmeleri gereken birçok görevden söz edilmiş olup bunların başlıcalarını şöyle sıralamak mümkündür: Maddî ve mânevî ihtiyaçlarını karşılamaya, huzurlu bir yaşama ortamı sağlamaya çalışmak, istetmeden vermek, kendilerinden aşırı fedakârlıklar beklememek, haklarında şikâyetçi olmamak, kusurlarını saklayıp iyiliklerinden söz ederek itibarlarını korumak, uyarılmaları zorunlu olan durumlarda ise uyarıları incitmeden yap- mak, hayatta iken ve öldükten sonra haklarında duacı olmak, haram olmayan konularda isteklerini yerine getirmek, hayır ve ibadetlerine yardımcı olmak, öldüklerinde vasiyetlerini yerine getirmek ve arkalarından hayır hasenatta bulunmak, hâtıralarını yaşatmak üzere dostlarıyla ve sevdikleriyle ilişkiyi devam ettirmek, nihayet dinin ve örfün gerekli veya güzel bulduğu diğer hususlarda lâzım geleni yapmak.

Kaynak: İslam İlmihali 2, TDV Yayınları