İslam’da Ticaret Malında Bulunması Gereken Özellikler

Satılan bir malda hangi nitelikler bulunmalıdır? İslam hukukuna göre ticaret mallarında bulunması gereken özellikler.

Üzerinde akit yapılacak bir malda şu beş şartın bulunması gerekir:

a) Değerli (mütekavvim) bir mal olması. İslâm’da mallar mütekavvim ve gayri mütekavvim diye ikiye ayrılır. Yenilmesi, içilmesi veya kullanılması caiz olan mallar birinci gruba girer. Bunların üretilmesi ve ticaretinin yapılması caizdir. Domuz eti, şarap, ölmüş hayvan eti gibi yenilmesi veya içilmesi yasaklanan şeylerin ise üretimi ve ticaretinin yapılması caiz bulunmaz. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “Allah içki, leş, domuz ve putların satışını yasaklamıştır.” ^[1]

b) Yeme içme dışında kendisinden yararlanılabilir bir mal olması. Bu yüzden yararlanılamayan haşerelerin ve yırtıcı hayvanların satışı caiz değildir. Ancak bunlar ilaç yapımı gibi insan veya hayvanlar ya da bitkiler için yararlı hâle gelirse, nitelik değiştirir, üretimi ve ticaretinin yapılması caiz olur. Zehri veya derisi için yılan beslemek bu niteliktedir.

c) Malın miktarının ve niteliklerinin bilinmesi gerekir. Ancak ölçüp tartmadan tahmine göre satımlarda miktarın bilinmesi gerekmez.

d) Malın, satıcının mülkiyetinde olması veya veli, vekil gibi satışa hukuken yetkili kimsenin satışı yapması gerekir. Bu yüzden vakfedilmiş olan veya başkasına ait bulunan bir malı izinsiz olarak satmak caiz değildir.

e) Müşteriye teslimin mümkün olması gerekir. Bu yüzden henüz tutmadan denizdeki balığı veya havadaki kuşu satmak caiz değildir.

Dipnot:

^[1] Buhârî, Büyü, 24, 103, 105, 112, Salât, 73, Tefsîru Sûre, 2/49-52; Müslim, Müsâkât, 69, 70-72, Eşribe, 83.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları